3.2. Wyniki klasyfikacji rzek

Klasyfikacja wód pod względem fizyko-chemicznym
     W ocenie fizyko-chemicznej klasyfikacja badanych na całej długości 19 rzek województwa wykazała niekorzystne, w porównaniu do roku 2001, zmiany stanu czystości wód (tabela 6).
     W stosunku do badań ubiegłorocznych wzrosła o 110,7 km długość rzek nie odpowiadających normatywom i poza klasą znalazło się 52,2 % badanych odcinków. Zmniejszyła się w związku z tym długość odcinków rzek odpowiadających III klasie czystości - z 46,8 % do 38,4 % oraz odpowiadających II klasie czystości - z 12,9 % do 9,4 %.
     Poza klasą na całej długości znalazły się rzeki: Bobrza i Maskalis. Wydłużyły się odcinki pozaklasowe rzek: Kamienna, Koprzywianka, Nida, Opatówka, Świślina i Wschodnia. Pojawiły się pozaklasowe odcinki w rzekach: Czarna Staszowska, Kamionka Mierzawa i Pokrzywianka.
     Poprawę jakości wód z non do III i II klasy stwierdzono na niektórych odcinkach Łagowicy, Nidzicy i Psarki, a w Czarnej Malenieckiej wystąpił niewielki odcinek odpowiadający I klasie czystości wód. Najmniej zanieczyszczone rzeki województwa: Lubrzanka i Biała Nida utrzymały odcinkowo II i III klasę czystości.
     Wśród wskaźników decydujących o stopniu zanieczyszczenia rzek dominowały azotyny, fosfor ogólny, fosforany, zawiesina, mangan i ChZT-Mn. Ponadnormatywne stężenia wskaźników świadczących o zasoleniu wód jak chlorki, siarczany i substancje rozpuszczone wystąpiły jedynie w rzece Wiśle. Pozostałe badane wskaźniki fizyko-chemiczne w niewielkim procencie prób odbiegały od norm ustanowionych dla wód odpowiadających I klasie czystości.
Klasyfikacja bakteriologiczna wód
     Badania bakteriologiczne wód powierzchniowych wyrażone wskaźnikiem miana Coli typu kałowego stanowią podstawę oceny sanitarnej rzek.
     W stosunku do badań roku 2001 nastąpiła poprawa jakości wód, o czym świadczy wzrost długości odcinków w klasie II (o 68,3 km) i III (o 12,4 km).
     Drugą klasę czystości na całej długości osiągnęła Biała Nida oraz na znacznej długości - Czarna Maleniecka. Klasę tą utrzymały również odcinkowo rzeki: Czarna Staszowska i Kamienna. W trzeciej klasie na całej długości znalazły się rzeki: Mierzawa, Świślina i Pokrzywianka. Nadal poza klasą pozostaje blisko 40 % badanych odcinków rzek.
Klasyfikacja wód w zakresie hydrobiologii
     Żywe organizmy oraz nieożywione elementy środowiska rzecznego są ze sobą powiązane i wzajemnie na siebie oddziałują. Badania hydrobiologiczne pozwalają określić skład gatunkowy oraz ilościowy wskaźnikowych organizmów roślinnych i zwierzęcych w wodzie w zależności od obecności w niej organicznych lub mineralnych związków pokarmowych oraz zanieczyszczeń antropogenicznych.
     W roku 2002 badania te kontynuowano w 49 punktach pomiarowo-kontrolnych; w tym w 17 punktach monitoringu podstawowego i 32 punktach monitoringu regionalnego.
     Podobnie jak w latach ubiegłych tylko trzy rzeki: Kamienną, Nidę i Maskalis kontrolowano na całej długości, pozostałe - w punktach ujściowych. Indeks saprobowości obliczany jest w punktach monitoringu podstawowego na podstawie analiz biosestonu, a w punktach monitoringu regionalnego - sestonu i peryfitonu. W roku 2002 w większości badanych punktów indeks saprobowości odpowiadał II klasie czystości, sporadycznie (w 8 na 49 badanych ppk) - III klasie. Stężenia chlorofilu "a" (wskaźnika koncentracji biomasy fitoplanktonu rzek) w większości badanych punktów mieściły się granicach norm klas I - II. Do III klasy czystości zakwalifikowano wody 4 punktów (Małoszówka - Kazimierza Wielka, Nida - Wiślica i Nowy Korczyn, Wschodnia - Zrębin). Natomiast ponadnormatywne wartości chlorofilu "a" odnotowano w Kamiennej na odcinku od Nietuliska do ujścia do Wisły, Kamionce - ppk Bzin, Maskalisie - ppk Szczytniki, Silnicy - ppk Białogon i Wiśle - ppk Nowy Korczyn.
Klasyfikacja ogólna jakości wód rzecznych
     W klasyfikacji ogólnej rzek, która jest wypadkową oceny fizyko-chemicznej i bakteriologicznej, o wyniku końcowym może przesądzić nawet jeden z 50 badanych wskaźników zanieczyszczeń, jeśli jego stężenie przekroczy wartość dopuszczalną dla klasy wymaganej zgodnie z przeznaczeniem wód badanej rzeki.
     W roku 2002 żadna z rzek nie osiągnęła I klasy czystości wód, pomimo że większość badanych wskaźników nie przekraczała stężeń dopuszczalnych ustalonych dla tej klasy czystości. Drugą klasę osiągnęły odcinkowo rzeki: Czarna Maleniecka, Lubrzanka i Biała Nida, co stanowi 2,9 % całkowitej długości badanych rzek. Do III klasy zakwalifikowało się 34,7 % odcinków rzek, w tym prawie na całej długości Lubrzanka, Biała Nida i Czarna Nida oraz znaczące odcinki rzek: Czarna Maleniecka, Czarna Staszowska, Mierzawa, Pokrzywianka, Psarka i Świślina. Pozostałe 62,4 % wód nie odpowiadało normatywom żadnej z klas czystości. Poza klasą na całej długości znalazły się rzeki: Bobrza, Kamionka, Maskalis i Nidzica.
     Decydujące znaczenie w klasyfikacji ogólnej jakości wód rzecznych miały wskaźniki fizyko-chemiczne z grupy biogenów (związki azotu i fosforu) oraz miano Coli.