3.3. Ocena stanu czystości rzek

N i d a
     Rzeka na badanym odcinku długości 98,8 km od połączenia Białej Nidy z Czarną Nidą planowana jest w I klasie czystości wód.
     Stan czystości rzeki w stosunku do ocen ubiegłorocznych uległ pogorszeniu. Wydłużył się o 13,1 km pozaklasowy odcinek Nidy od Wiślicy - poniżej ujścia Maskalisa, a tylko niewielki, końcowy odcinek utrzymał III klasę czystości. Decydowały o tym stężenia wskaźników z grupy biogenów jak azotyny i fosfor ogólny oraz zawiesina i miano Coli.
     Wskaźniki hydrobiologiczne wyrażone indeksem saprobowości osiągały II klasę czystości na całej długości rzeki. Stężenia chlorofilu "a" wzrastały proporcjonalnie wraz z biegiem rzeki od wartości mieszczących się w I klasie w początkowym odcinku poprzez II - w środkowym aż do III klasy czystości w ujściowym odcinku.
     Zmiany stanu czystość wód rzeki Nidy w latach 1997-2002 znajdują się w tabeli 8.

B i a ł a N i d a
     Stanowi źródłowy odcinek Nidy i podobnie jak odbiornik wyższego rzędu powinna prowadzić wody odpowiadające I klasie czystości.
     W roku 2002 rzeka w ocenie ogólnej, od źródeł do ujścia Łososiny, zachowała III klasę czystości. Jakość wód następnego odcinka, aż do połączenia z Czarną Nidą uległa poprawie z klasy III na II. Decydujące znaczenie w klasyfikacji ogólnej wód miały wskaźniki fizyko-chemiczne jak azotyny i zawiesina. W stosunku do roku 2001 nastąpiła poprawa stanu sanitarnego rzeki wyrażona zmianą klasy z III na II na całej badanej długości.
     Pod względem hydrobiologicznym rzeka utrzymała I klasę czystości ze względu na chlorofil "a" i II - indeks saprobowości.
     W toku kontroli jednostek korzystających gospodarczo ze środowiska stwierdzono nieprzestrzeganie warunków pozwolenia wodno-prawnego w zakresie dopuszczalnych ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do Białej Nidy przez Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Małogoszczu Oczyszczalnia w Zakruczu.
     W ujściowym przekroju pomiarowym Żerniki stężenia reprezentatywnych wskaźników zanieczyszczenia wód jak BZT₅, azotyny, fosfor ogólny nie przekraczają norm II klasy czystości wód, co widać na zamieszczonych wykresach.
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Białej Nidy w latach 1997-2002 zawiera tabela 9.

Ł o s o s i n a
     Jest lewobrzeżnym dopływem Białej Nidy, który w km 7,2 uchodzi do rzeki macierzystej. Badania są prowadzone tylko na ujściu, w ppk Bocheniec. W roku 2002 stwierdzono w badanym przekroju pomiarowym pogorszenie stanu sanitarnego rzeki z klasy II do III wyrażone wskaźnikiem miana Coli; pozostałe wskaźniki zachowały w większości I, a sporadycznie II klasę czystości wód.

Br z e ź n i c a
     Jako prawobrzeżny dopływ Nidy stanowi znaczące źródło jej zanieczyszczenia. Badana jest tylko na ujściu - w ppk Borszowice. Rzeka od lat utrzymuje się poza klasą ze względu na przekroczone wartości stężeń dopuszczalnych azotynów, fosforanów, fosforu ogólnego i miana Coli.
     Wskaźniki hydrobiologiczne odpowiadają: III klasie czystości - indeks saprobowości oraz I - chlorofil "a".
     Głównym źródłem zanieczyszczenia rzeki jest Zakład Wodociągów i Kanalizacji - Oczyszczalnia Komunalna w Jędrzejowie, któremu w roku 2002 wymierzono karę za nieprzestrzeganie warunków pozwolenia wodno-prawnego na odprowadzanie ścieków do rzeki.

C z a r n a N i d a
     W klasyfikacji ogólnej znaczący odcinek rzeki od źródeł do ujścia Bobrzy odpowiada III klasie czystości wód. W stosunku do badań ubiegłorocznych nastąpiła odcinkowa poprawa jakości wód w górnym biegu rzeki oraz na odcinku poniżej Morawicy - do ujścia Bobrzy. Jakość wód determinują podwyższone stężenia azotynów i miana Coli, pomimo że większość badanych wskaźników odpowiada I klasie czystości wód. Nadal poza klasą utrzymuje się końcowy, niewielki odcinek rzeki ze względu na ponadnormatywne stężenia azotynów, azotanów, fosforu ogólnego i miana Coli.
     Badania hydrobiologiczne wykonywane były tylko w ujściowym punkcie - Tokarnia. Wartości indeksu saprobowości odpowiadały normom III klasy czystości, natomiast stężenia chlorofilu "a" były w normie I klasy.
     Czarna Nida jest odbiornikiem ścieków komunalnych i przemysłowych z okolic Bielin, Daleszyc, Bilczy i Morawicy, natomiast w ujściowym biegu - nadmiernie zanieczyszczonego dopływu jakim jest rzeka Bobrza.
     Warunki pozwoleń wodno-prawnych w zakresie odprowadzania ładunków zanieczyszczeń do Czarnej Nidy naruszały w roku 2002 następujące jednostki:
     - Gmina Daleszyce Oczyszczalnia Ścieków Komunalnych,
     - Browar BELGIA Spółka z o. o.
     Wyniki badań Czarnej Nidy za rok 2002 wskazują na analogię do stanu czystości rzeki w ocenie ogólnej z lat 1998 - 1999 (tabela 10).
     Pomimo korzystnych zmian jakości wód w rzece nadal poza klasą utrzymuje się jej ujściowy odcinek, a ponadnormatywne stężenia azotynów w ostatnim roku wzrosły (rysunek 7).

L u b r z a n k a
     Jako prawobrzeżny dopływ Czarnej Nidy wprowadzała do odbiornika macierzystego wody odpowiadające w ujściowym biegu, poniżej Papierni, II klasie czystości, a więc czystsze, niż w roku 2001. Znaczący odcinek rzeki, od źródeł do ppk Papiernia, zachował III klasę czystości. O takiej klasyfikacji zadecydowały stężenia azotynów i miana Coli.
     Wskaźniki hydrobiologiczne w badanym, ujściowym punkcie - Papiernia odpowiadały wymogom: indeks saprobowości - II klasy, a chlorofil "a" - I klasy czystości.
     Rzeka płynie w środkowym i ujściowym odcinku przez tereny rekreacyjne, stąd głównym źródłem zanieczyszczenia są ośrodki i domy wczasowe zlokalizowane w najbliższej okolicy.
     Zestawienie wyników z 6 letniego okresu badań wskazuje, że w roku 2002 jakość wód Lubrzanki uległa poprawie, w ocenie ogólnej pojawił się ponownie odcinek zaliczony do II klasy czystości. W ciągu ostatnich 3 lat stężenia BZT₅ i biogenów (zaprezentowane na kolorowych wykresach) mierzone w punkcie ujściowym - Papiernia nie przekraczają norm II klasy czystości wód.

B o b r z a
     Podobnie jak w roku 2001 jakość wód rzeki na całej długości nie odpowiadała normatywom żadnej z klas czystości wód. Decydujące znaczenie w klasyfikacji ogólnej miały wskaźniki z grupy biogenów oraz odcinkowo miano Coli.
     Pomimo takiej oceny odnotowano poprawę stanu sanitarnego wód Bobrzy z non do III klasy czystości na odcinku od źródeł do Dobromyśla. Należy podkreślić, że od źródeł do punktów zrzutu ścieków z oczyszczalni komunalnych dla Kielc i Chęcin jakość wód dyskwalifikowały tylko azotyny i odcinkowo miano Coli, przy pozostałych wskaźnikach nie przekraczających klasy I i II. Poniżej tych zrzutów wystąpiła znaczna koncentracja zanieczyszczeń w rzece, głównie biogenów i miana Coli.
     Wyniki badań hydrobiologicznych wykonywanych w punkcie Radkowice są analogiczne do lat ubiegłych i wskazują: III klasę czystości ze względu na indeks saprobowości oraz I - chlorofil "a".
     Analizując wyniki z sześcioletniego okresu badań obserwuje się wyraźne pogorszenie stanu czystości wód Bobrzy w ostatnich dwóch latach. Należy przy tym nadmienić, że mimo wykraczających poza normy III klasy czystości wód wartości biogenów w ostatnich trzech latach stężenia fosforu ogólnego wykazują wyraźną tendencję malejącą. Obserwuje się to m.in. w punkcie pomiarowym Radkowice, dla którego przedstawiono wykresy stężeń reprezentatywnych wskaźników zanieczyszczeń fizyko-chemicznych.

S i l n i c a
     Rzeka stanowi źródło zanieczyszczeń odbiornika macierzystego - Bobrzy. Badana jest tylko na ujściu w ppk Białogon.
     W ocenie ogólnej Silnica w roku 2002 nie odpowiadała normatywom żadnej z klas czystości ze względu na ponadnormatywne stężenia substancji rozpuszczonych, przewodności elektrolitycznej, azotynów i miana Coli.
     Badania hydrobiologiczne wykazywały, analogicznie jak w roku ubiegłym, II klasę czystości ze względu na indeks saprobowości oraz ponadnormatywne stężenia chlorofilu "a".
     Naruszanie warunków pozwolenia wodno prawnego na odprowadzanie ścieków stwierdzono w wyniku kontroli w Kieleckiej Kopalni Kwarcytów S.A. w Wiśniówce.

M i e r z a w a
     Jakość wód rzeki w stosunku do badań roku 2001 uległa pogorszeniu w jej środkowym biegu i na długości 13,5 km rzeka znalazła się poza klasą ze względu na przekroczenie dopuszczalnego stężenia azotynów. Pozostałe odcinki zachowały dotychczasową III klasę czystości. Stan sanitarny Mierzawy wyrażony wskaźnikiem miana Coli nadal na całej długości odpowiadał III klasie czystości wód.
     W ocenie hydrobiologicznej od kilku lat nie stwierdza się zmian i nadal wyniki badań wykonywanych na ujściu w ppk Pawłowice w zakresie indeksu saprobowości wykazują II klasę czystości, natomiast chlorofil "a" - I klasę.
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Mierzawy w latach 1997-2002 zawiera tabela 13.
     Pomimo pogorszenia stanu czystości wód środkowego odcinka rzeki w ujściowym przekroju pomiarowym Pawłowice obserwuje się znaczny spadek stężeń biogenów, które nie przekraczają norm II klasy czystości (rysunek 10).

M a s k a l i s
     Rzeka na przestrzeni wielu lat badana była tylko na ujściu - w ppk Szczytniki. W ostatnich czterech latach badania prowadzone są również w źródłowym odcinku - w ppk Łatanice, co daje możliwość odcinkowej klasyfikacji rzeki. W ocenie ogólnej wykonanej na podstawie badań z roku 2002 jakość wód Maskalisa utrzymywała się poza normatywem klas I - III ze względu na ponadnormatywne stężenia szeregu wskaźników fizyko-chemicznych oraz odcinkowo ze względu na miano Coli. Warto podkreślić pozytywną zmianę stanu sanitarnego rzeki, która nastąpiła w jej końcowym biegu, w ppk Szczytniki. Odcinek do ujścia do Nidy w ocenie bakteriologicznej osiągnął III klasę czystości wód.
     Badania hydrobiologiczne prowadzono w wymienionych dwóch punktach rzeki. Indeks saprobowości utrzymywał się na niezmiennym poziomie III klasy czystości, natomiast stężenia chlorofilu "a" wzrastały, z mieszczących się w granicach norm I klasy czystości w ppk Łatanice, do pozaklasowych - w ujściowym punkcie Szczytniki.
     W roku 2002 stwierdzono w wyniku kontroli naruszanie warunków pozwolenia wodno-prawnego przez Uzdrowisko Busko Zdrój S.A.
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Maskalis w latach 1997-2002 zawiera tabela 14.
     Utrzymujące się poza normatywem od wielu lat stężenia biogenów w ujściowym punkcie Szczytniki (przedstawione na (wykresach) wzrosły w 2002 roku.

K a m i e n n a
     Rzeka o całkowitej długości 138,3 km zbiera wody z obszaru zlewni o powierzchni 2007,9 km² i wpada do Wisły w 324,5 km jej lewego brzegu. Oceną objęto odcinek w granicach woj. świętokrzyskiego długości 118,5 km.
     W roku 2002 nastąpiło pogorszenie jakości wód zarówno we wskaźnikach fizyko-chemicznych jak również w ocenie bakteriologicznej. W klasyfikacji ogólnej poza normatywem znalazło się ponad 80 % długości badanej rzeki. Klasę III stwierdzono na niewielkich odcinkach między Bliżynem i Skarżysko-Kamienną, poniżej Wąchocka, oraz między Chmielowem i ujściem Szewnianki w Ostrowcu Świętokrzyskim. Decydujące znaczenie w ocenie jakości wód miały następujące wskaźniki zanieczyszczeń: azotyny, mangan, fosfor ogólny i miano Coli. Pozostałe badane wskaźniki nie przekraczały wartości stężeń dopuszczalnych dla klasy I lub II.
     Badania hydrobiologiczne wyrażone indeksem saprobowości wykazały, podobnie jak w latach ubiegłych, II klasę czystości wód na całej długości rzeki. Stężenia chlorofilu "a" w początkowym odcinku rzeki były niskie i mieściły się w zakresie norm I klasy czystości, natomiast od Nietuliska do ujścia do Wisły - wzrosły znacznie do wartości pozaklasowych.
     Badania kontrolne prowadzone w roku 2002 w zakładach odprowadzających ścieki do Kamiennej wykazały, że nadal nie dotrzymują warunków pozwoleń wodno-prawnych następujące jednostki:
     - Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Oczyszczalnia w Potoczku,
     - Gospodarstwo Ogrodnicze "Bracia Kasprzak" w Sudole,
     - Miasto i Gmina Ćmielów Oczyszczalnia w Ćmielowie,
     - Zakłady Porcelany "Ćmielów" Spółka z o.o. w Ćmielowie.
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Kamiennej w latach 1997-2002 zawiera tabela 15.

K a m i o n k a
     Źródłowy odcinek rzeki do Suchedniowa winien odpowiadać I klasie czystości, następny aż do ujścia do Kamiennej - II klasie.
     Na przestrzeni kilku ostatnich lat jakość wód Kamionki w klasyfikacji ogólnej nie odpowiada normatywom żadnej z klas czystości. W minionym roku zadecydowały o tym przekroczone stężenia wskaźnika azotynów w ujściowym odcinku rzeki oraz miana Coli - na całej długości.
     Wyniki badań hydrobiologicznych prowadzonych tylko w ujściowym punkcie - Bzin były analogiczne jak w roku ubiegłym. Indeks saprobowości odpowiadał II klasie czystości, natomiast stężenia chlorofilu "a" nie odpowiadały normom żadnej z klas czystości.
     Na stan czystości rzeki rzutują ścieki odprowadzane z naruszeniem warunków pozwoleń wodno-prawnych przez oczyszczalnie komunalne w Łącznej i Suchedniowie.
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Kamionki w latach 1997-2002 zawiera tabela 16.
     Wyniki badań wskaźników organiacznych i biogennych w ppk Bzin wskazują na wzrost stężeń zanieczyszczeń w ujściowym odcinku rzeki w roku 2002.

Ś w i ś l i n a
     Jest jednym z większych dopływów Kamiennej i na całej długości winna odpowiadać II klasie czystości wód.
     W roku 2002 nastąpiło pogorszenie jakości wód i w środkowym biegu rzeki wydłużył się jej pozaklasowy odcinek, a zadecydowały o tym wyższe niż dotychczas stężenia azotynów i miana Coli.
     Wyniki badań hydrobiologicznych prowadzonych w ppk Nietulisko kwalifikują wody, do II klasy czystości ze względu na indeks saprobowości i chlorofil "a".
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Świśliny w latach 1997-2002 zawiera tabela 17.
     Stężenia biogenów na przestrzeni ostatnich 6 lat w ujściowym przekroju pomiarowym - Nietulisko nie wykraczają poza normy klas II i III, a wartości BZT₅ - norm klasy II. W ostatnim roku nastąpił wyraźny wzrost stężenia azotynów, przy malejących wartościach pozostałych parametrów przedstawionych na (wykresach).

P s a r k a
     W stosunku do ocen ubiegłorocznych odnotowano poprawę jakości wód i wydłużenie odcinka źródłowego odpowiadającego III klasie czystości aż do Świętomarza, o czym zadecydowały azotyny, zawiesina i miano Coli. Końcowy odcinek Psarki utrzymał się poza klasą ze względu na ponadnormatywne stężenia azotynów i miana Coli.
     Indeks saprobowości w ujściowym ppk Świętomarz zakwalifikował wody do II klasy czystości, natomiast chlorofil "a" - do I klasy.
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Psarki w latach 1997-2002 zawiera tabela 18.
     Na ujściu rzeki (ppk Świętomarz) przez cały 6 letni okres badań utrzymują się ponadnormatywne stężenia azotynów, chociaż w ostatnim roku wyraźnie obniżyły się. Wartości fosforu ogólnego nie przekraczają norm III klasy, a w ostatnich dwóch latach - norm II klasy czystości. Stężenia BZT₅ utrzymują tendencję malejącą z II do I klasy (rysunek 14).

P o k r z y w i a n k a
     W klasyfikacji ogólnej rzeki utrzymała się dotychczasowa tendencja stopniowej poprawy jakości wód wyrażona przejściem z poza normatywu do III klasy czystości niewielkiego odcinka rzeki w jej końcowym biegu, powyżej przekroju Szeligi.
     W badanym pod względem hydrobiologicznym punkcie - Szeligi chlorofil "a" spełniał wymagania norm I klasy, a indeks saprobowości - II klasy czystości wód.
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Pokrzywianki w latach 1997-2002 zawiera tabela 19.
     W ppk Szeligi na przestrzeni ostatnich 3 lat zaznacza się spadek stężeń fosforu ogólnego do II klasy czystości i BZT₅ do I klasy. W 2002 roku wzrosły jedynie wartości azotynów (rysunek 15).

S z e w n i a n k a
     Rzeka uchodzi do Kamiennej w Ostrowcu Św., gdzie zlokalizowany został punkt pomiarowo-kontrolny. Badania prowadzone w tym przekroju w roku 2002 wskazują na utrzymujące się poza normatywem wartości miana Coli oraz pojawienie się przekroczenia stężeń dopuszczalnych zawiesiny. Pozostałe wskaźniki w większości zachowują I lub II klasę czystości wód, a sporadycznie - III.
     Badania hydrobiologiczne wykazały II klasę czystości wód ze względu na indeks saprobowości, natomiast stężenia chlorofilu "a" były niskie - w granicach norm I klasy.

P i l i c a
     Klasyfikowana jest centralnie z wykorzystaniem badań prowadzonych na terenie województwa świętokrzyskiego w ppk Szczekociny i Maluszyn. W roku 2002 jakość wód Pilicy uległa pogorszeniu w przekroju Szczekociny z klasy III do non.
     Pod względem hydrobiologicznym w obydwu punktach odnotowano II klasę czystości wód ze względu na indeks saprobowości, natomiast stężenia chlorofilu "a" malały wraz z biegiem rzeki od wartości odpowiadających II klasie w ppk pow. Szczekocin do norm I klasy czystości w ppk Maluszyn.
     Nadal warunki pozwolenia wodno-prawnego narusza Korporacja AHG "Prebet" Sp. z o.o. w Żelisławicach.

C z a r n a W ł o s z c z o w s k a
     Lewobrzeżny dopływ Pilicy - Czarna Włoszczowska badana była tylko w przekroju Ciemiętniki. Ten ujściowy odcinek rzeki zachował dotychczasową III klasę czystości ze względu na ChZT-Mn i miano Coli.
     Stężenia chlorofilu "a" były niskie w granicach norm I klasy czystości wód. Indeks saprobowości kwalifikował wody do II klasy.

C z a r n a S t r u g a
     Rzeka ta, będąca lewobrzeżnym dopływem Czarnej Włoszczowskiej, badana była na ujściu w przekroju pomiarowo-kontrolnym Belina. Podobnie jak w latach wcześniejszych jakość wód Czarnej Strugi utrzymuje się w III klasie czystości ze względu na ChZT-Cr, ChZT-Mn i miano Coli. Większość oznaczanych wskaźników zachowuje I klasę czystości wód.
     W roku 2002 stwierdzono w trakcie kontroli naruszanie warunków pozwolenia wodno-prawnego na odprowadzanie ścieków do Czarnej Strugi przez Zakłady Stolarki Budowlanej "Stolbud" we Włoszczowie.

C z a r n a M a l e n i e c k a (K o n e c k a)
     W stosunku do badań roku 2001 nastąpiła poprawa jakości wód zarówno pod względem fizyko-chemicznym jak również bakteriologicznym. Pojawił się niewielki odcinek rzeki odpowiadający we wszystkich badanych wskaźnikach I klasie czystości wód. Pomiędzy Siepią i Maleńcem rzeka osiągnęła II klasę czystości. Pozostałe odcinki, z wyjątkiem niewielkiego odcinka poza klasą w okolicy Stąporkowa i m. Czarna, odpowiadały III klasie czystości wód.
     Badania hydrobiologiczne prowadzone tylko w ujściowym punkcie pomiarowym - Maleniec wykazały, że stężenia chlorofilu "a" oraz indeks saprobowości utrzymują II klasę czystości wód.
     W roku 2002 stwierdzono naruszanie warunków pozwoleń wodno-prawnych na odprowadzanie ścieków przez następujące zakłady:
     - Zakład Gospodarczy Oczyszczalnia Komunalna w Radoszycach,
     - Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Stąporkowie.
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Czarnej Malenieckiej w latach 1997-2002 zawiera tabela 20.
     W analizowanym 6 letnim okresie badań, prowadzonych na ujściu w przekroju pomiarowym - Maleniec, stężenia BZT₅ i azotynów zachowują I klasę czystości, a fosforu ogólnego - II klasę czystości wód (rysunek 16).

C z a r n a S t a s z o w s k a
     W ocenie ogólnej rzeka od źródeł do ujścia Łagowicy zmieniła klasę z III do non ze względu na ponadnormatywne stężenie zawiesiny. Pogorszenie jakości wód do non wystąpiło również na niewielkim odcinku w okolicy wodowskazu Staszów z uwagi na przekroczone azotyny. Rzeka w środkowym biegu zachowała III klasę czystości, a poniżej zrzutu ścieków z oczyszczalni komunalnej dla Staszowa nadal utrzymuje się poza normatywem.
     Stan czystości Czarnej Staszowskiej pod względem bakteriologicznym utrzymuje się na poziomie roku 2001 zachowując II i III klasę od źródeł do ppk Staszów poniżej oczyszczalni komunalnej oraz non - w ujściowym biegu rzeki.
     Wyniki parametrów hydrobiologicznych (indeks saprobowości i chlorofil "a"), oznaczanych na ujściu w ppk Połaniec, odpowiadały II klasie czystości.
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Czarnej Staszowskiej w latach 1997-2002 zawiera tabela 21.
     W 2002 roku nastąpiło pogorszenie jakości wód w ppk Połaniec. Wzrosły stężenia wszystkich przedstawionych na wykresach wskaźników fizyko-chemicznych, a najbardziej fosforu ogólnego ponad normy III klasy czystości.

Ł a g o w i c a
     W roku 2002 stwierdzono poprawę jakości wód w ocenie fizyko-chemicznej i zmianę klasy z III na II w źródłowym biegu rzeki, a w dalszym odcinku do ujścia - z non na klasę III. Po uwzględnieniu wyniku oceny bakteriologicznej (na prawie całej długości - non) klasyfikacja ogólna niewiele odbiegała od ubiegłorocznej i tylko ujściowy odcinek rzeki poniżej ppk Józefów osiągnął III klasę czystości. Decydujące znaczenie w klasyfikacji miał wskaźnik miana Coli. Pozostałe wskaźniki z grupy oznaczeń fizyko-chemicznych zachowały I lub II klasę czystości wód, a tylko azotyny - odcinkowo III klasę.
     Na ujściu w ppk Józefów indeks saprobowości kwalifikował wodę do II klasy, a chlorofil "a" do I klasy czystości.
     Wśród zakładów niedotrzymujących warunków pozwoleń wodno-prawnych i wymogów ochrony środowiska znalazły się:
     - Zakład Usług Komunalnych w Rakowie,
     - Gmina Łagów Oczyszczalnia Komunalna.
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Łagowicy w latach 1997-2002 zawiera tabela 22.
     Stężenia BZT₅ oznaczane w rzece na przestrzeni ostatnich 6 lat w przekroju - Józefów utrzymują się na poziomie II i I klasy. Stężenia azotynów w ostatnim roku wzrosły, chociaż nadal mieszczą się w granicach norm III klasy czystości. Natomiast wartości fosforu ogólnego w ostatnim roku zmalały z III do II klasy czystości wód (rysunek 18).

W s c h o d n i a
     W ocenie ogólnej Wschodnia prawie na całej długości utrzymuje się poza klasą, a tylko niewielki końcowy odcinek rzeki jest w III klasie czystości. W roku 2002 nastąpiła poprawa stanu sanitarnego rzeki i zmiana klasy z non do III na odcinku między ppk Strzelce i ppk Zrębin. Decydujące znaczenie w klasyfikacji jakości wód miały azotyny i miano Coli.
     Badania hydrobiologiczne wykonane w ppk Wilkowa i Zrębin w zakresie indeksu saprobowości wykazały II klasę czystości wód. Stężenia chlorofilu "a" odpowiadały II klasie czystości wód w Wilkowej i III - w Zrębinie.
     Warunki pozwoleń wodno-prawnych na odprowadzanie ścieków do zlewni Wschodniej naruszały następujące zakłady:
     - Zakład Usług Komunalnych Oczyszczalnia w Chmielniku,
     - Zakład Gospodarki Komunalnej Oczyszczalnia w Gnojnie.
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Wschodniej w latach 1997-2002 zawiera tabela 23.

K o p r z y w i a n k a
     Od roku 1999 rzeka jest badana na całej długości w 6 przekrojach pomiarowo-kontrolnych. W roku 2002 stan sanitarny rzeki na odcinku Iwaniska - Klimontów uległ poprawie z non do III klasy czystości wód. Natomiast badania fizyko-chemiczne wykazały dalsze pogorszenie jakości wód Koprzywianki spowodowane nadmierną zawiesiną w przekroju pomiarowym Sośniczany, co zadecydowało o wydłużeniu odcinka utrzymującego się poza klasą, aż do ujścia do Wisły. W ocenie ogólnej rzeka na niewielkim odcinku źródłowym zachowała III klasę czystości wód. Wśród wskaźników zanieczyszczenia dominowały azotyny, zawiesina i miano Coli.
     Badania hydrobiologiczne w ppk Andruszkowice - Koćmierzów wskazują I klasę czystości wód w zakresie chlorofilu "a" oraz III ze względu na indeks saprobowości.
     Wśród zakładów naruszających obowiązujące warunki pozwoleń wodno-prawnych znalazły się:
     - Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Klimontowie,
     - Urząd Gminy w Iwaniskach Oczyszczalnia Ścieków.
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Koprzywianki w latach 1999-2002 zawiera tabela 24.

K a c a n k a
     Jako prawobrzeżny dopływ Koprzywianki badana jest tylko na ujściu - w ppk Bazów. W roku 2002 pogorszył się stan sanitarny rzeki w tym przekroju z klasy III do non. Natomiast pozostałe badane wskaźniki zanieczyszczeń z grupy oznaczeń fizyko-chemicznych zachowały w większości klasę I i II.
     Nadal warunki pozwolenia wodno-prawnego narusza Zakład Gospodarki Komunalnej w Bogorii odprowadzający ścieki do rzeki Korzennej - dopływu Kacanki.

G o r z y c z a n k a
     Jest lewobrzeżnym dopływem Koprzywianki, badanym na ujściu w ppk Samborzec. W stosunku do ocen ubiegłorocznych odnotowano pogorszenie jakości wód z klasy III do non w ujściowym przekroju rzeki ze względu na przekroczone stężenia azotynów. Podobnie jak w roku 2001 większość oznaczanych wskaźników zachowało normy klas I-III.
     Źródło zanieczyszczenia Gorzyczanki stanowi Oczyszczalnia Komunalna Urzędu Gminy w Samborcu, któremu w roku 2002 wymierzono karę za przekroczenia dopuszczalnych ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do rzeki.

O p a t ó w k a
     Stan czystości rzeki utrzymuje się na poziomie ocen ubiegłorocznych i według klasyfikacji ogólnej źródłowy odcinek poniżej Zochcinka zachował III klasę czystości wód, a następny - do ujścia do Wisły jest poza klasą. Wśród wskaźników rzutujących na ocenę jakości wody znalazły się: zawiesina, azotyny, fosforany, fosfor ogólny i m. Coli.
     Wyniki badań hydrobiologicznych prowadzonych w m. Słupcza wykazały III klasę ze względu na indeks saprobowości oraz I - chlorofil "a".
     Źródłem zanieczyszczenia rzeki i jej dopływów są zakłady naruszające warunki pozwoleń wodno-prawnych, w tym:
     - Zakład Gospodarki Komunalnej w Lipniku - Oczyszczalnia Ścieków we Włostowie,
     - Dom Pomocy Społecznej w Zochcinie.
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Opatówki w latach 1999-2002 zawiera tabela 25.
     W przekroju pomiarowym na ujściu od lat utrzymują się wysokie stężenia wskaźników fizyko-chemicznych (BZT5, azotyny i fosfor ogólny). Stężenia BZT5 w 2002 roku obniżyły się z ponadnormatywnych do III klasy czystości. W ostatnich trzech latach nastąpił wzrost wartości azotynów, natomiast stężenia fosforu ogólnego wykazują tendencję malejącą do norm III klasy czystości (rysunek 19).

Zlewnia Nidzicy

N i d z i c a
     Rzeka na całej badanej długości w granicach województwa utrzymuje się poza klasą ze względu na ponadnormatywne stężenia azotynów, zawiesiny i m. Coli. Pomimo tak niekorzystnej klasyfikacji ogólnej odnotowano po raz pierwszy w roku 2002 poprawę jakości wód w ocenie fizyko-chemicznej, według której rzeka na znacznej długości, od źródeł do ujścia Małoszówki, osiągnęła III klasę czystości wód. Również w ocenie bakteriologicznej niewielki ujściowy odcinek rzeki, poniżej Piotrowic, zakwalifikował się do III klasy.
     Badania hydrobiologiczne prowadzone w ppk Kazimierza Mała i Piotrowice wskazują II klasę czystości wód (indeks saprobowości i chlorofil "a").
     Na utrzymujące się ponadnormatywne zanieczyszczenie rzeki wpływa bardzo niski stopień skanalizowania gmin położonych w zlewni Nidzicy.
     Zmiany stanu czystości wód rzeki Nidzicy w latach 1997-2002 zawiera tabela 26.
     Na zamieszczonych (wykresach) zauważa się w ostatnich 3 latach zmienne trendy stężeń charakterystycznych BZT5 i biogenów w ujściowym przekroju pomiarowym - Piotrowice. Zaznaczył się wyraźny spadek stężeń fosforu ogólnego z poza normatywu do II klasy czystości, odwrotnie w przypadku azotynów - wartości wzrosły z II klasy do non. Jedynie stężenia BZT5 utrzymują się na niezmiennym poziomie II klasy czystości wód.

M a ł o s z ó w k a
     Uchodzi do Nidzicy w Kazimierzy Wielkiej i badana jest tylko na ujściu. Jako odbiornik ścieków komunalnych z miasta oraz przemysłowych, głównie z Cukrowni "Łubna" w Kazimierzy Wielkiej, w badanym przekroju sklasyfikowana została podobnie jak w latach poprzednich poza normatyw ze względu na utrzymujące się przekroczenia stężeń dopuszczalnych: zawiesiny, siarczanów, przewodności elektrolitycznej, fosforu ogólnego, potasu i m. Coli.
     Wskaźniki hydrobiologiczne (indeks saprobowości i chlorofil "a") wskazywały III klasę czystości wód.

Zlewnia Wisły

     Rzeka stanowi naturalną granicę województwa świętokrzyskiego w jego południowo-wschodniej części. Ten graniczny odcinek długości 168,7 km jest klasyfikowany centralnie z wykorzystaniem badań WIOŚ Kielce prowadzonych w ppk: Opatowiec, Nowy Korczyn i Szczucin.
     Podobnie jak w latach poprzednich jakość wód Wisły we wszystkich badanych przekrojach pomiarowych nie odpowiada normatywom żadnej z klas czystości ze względu na utrzymujące się przekroczenia stężeń: zasolenia, biogenów i miana Coli. Zanieczyszczenia te występują już w pierwszym na terenie województwa świętokrzyskiego przekroju pomiarowo-kontrolnym - Opatowiec i pochodzą z terenu województwa małopolskiego.
     Ze względu na indeks saprobowości wody zakwalifikowano do II klasy czystości. Stężenia chlorofilu "a" w ppk Opatowiec odpowiadały II klasie czystości, w ppk Nowy Korczyn były pozaklasowe, natomiast w ppk Szczucin mieściły się w granicach norm I klasy czystości wód.
     Wśród zakładów odprowadzających ścieki do Wisły, zlokalizowanych na naszym terenie i naruszających warunki pozwoleń wodno-prawnych znalazły się:
     - Cementownia "Ożarów" w Ożarowie (Kanał Ożarów - dopływ Wisły),
     - Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Ożarowie (Kanał Ożarów),
     - Zakład Gospodarki Komunalnej w Zawichoście,
     - "DOSCHE" POLAND Wytwórnia Pasz w Sandomierzu (Trześniówka dop. Wisły).