|
|
Zlewnia NIDY
Według podziału fizyczno - geograficznego
J. Kondrackiego zlewnia Nidy znajduje się na obszarze Wyżyny
Małopolskiej w obrębie trzech makroregionów: Wyżyny Przedborskiej
(zlewnia Białej Nidy), Wyżyny Kieleckiej (zlewnia Czarnej
Nidy) i Niecki Nidziańskiej (zlewnia Nidy poniżej profilu
w Brzegach). Rzeźba terenu w zlewni Nidy jest bardzo zróżnicowana,
od górzystej i wyżynnej w północno - wschodniej części (dorzecza
Cz. Nidy, Lubrzanki, Bobrzy), poprzez falistą i pagórkowatą
w środkowej i południowej części, aż do niskofalistej i płaskorówninnej
w dolinach rzek. Na północnym wschodzie granica dorzecza przebiega
przez wierzchołki najwyższego pasma Gór Świętokrzyskich -
Łysogór (Łysica - 612 m npm, Łysiec 595 m npm), stanowiących
wypiętrzony guz trzonu paleozoicznego, pozbawionego pokrywy
mezozoicznej. Na grzbietach i zboczach wzniesień występują
charakterystyczne rumowiska głazów kwarcytowych - gołoborza.
Z Gór tych spływają na południe, wraz z licznymi dopływami,
rzeki: Belnianka, Lubrzanka, Bobrza, które przecinają w poprzek
struktury paleozoiczne tworząc malownicze przełomy. Pasma
Gór zbudowane są z twardych piaskowców, mające charakter długich,
słabo rozczłonkowanych grzbietów o łagodnych stokach. Przedłużeniem
tych Gór ku północnemu zachodowi jest Pasmo Masłowskie (Klonówka
473 m npm). Równolegle do pasma Łysogór, na północ od niego
położone jest piaskowcowe Pasmo Klonowskie (Góra Bukowa 482
m npm), a na południe kambryjskie Pasmo Dymińskie (wys. pon
400 m npm) oraz Góry Zgórskie, Posłowickie, Daleszyckie, Orłowińskie.
Odrębną jednostkę stanowią zbudowane z wapieni dewońskich
Góry Chęcińskie (Góra Zamkowa 357 m i Zelejowa 367 m npm).
Pasma i wzgórza w południowej części Gór Św. mają grzbiety
krótkie i wąskie, z wyraźnie wyodrębnionymi wzgórzami o niższych,
ale dość stromych stokach. Południową część dorzecza tworzy
Niecka Nidziańska. Jest to rozległa, nieckowata zaklęsłość
zbudowana ze skał kredowych. Charakterystycznym elementem
rzeźby są rozlegle, płaskie garby i kopulaste wyniesienia
o wysokościach rzędu 240 - 300 m npm (np: Płaskowyż Jędrzejowski
(wzniesienia od 270 do 326 m npm), Garb Wodzisławski (wzniesienia
261 - 368 m npm), Garb Pińczowski (wzniesienia 100 - 330 m
npm) oraz szerokie obniżenia, stanowiące drugorzędne niecki
(Niecka Solecka i Połaniecka). Centralną część Niecki Nidziańskiej
zajmuje przebiegająca południkowo Dolina Nidy, która od ujścia
Łososiny do Białej Nidy aż po ujście Nidy do Wisły ma szerokość
1 - 10 km. Dolina ma dwa przewężenia na zachód od Pińczowa
(omija zakończenie Garbu Pińczowskiego) oraz na południe od
Pińczowa (między Młodzawami, a Krzyżanowicami). Dno doliny
jest płaskie, podmokle, pokryte madami, zajęte pod łąki i
pastwiska. Od miejscowości Brzegi po ujście do Wisły obniża
się od około 205 do 173 m npm ze średnim spadkiem 0,33prom.. Nida
na całym biegu przepływa przez utwory mezozoiczne młodsze.
Dolina rzeki wypełniona jest głównie madami (52%) i mułami
(35%).
 |
|
|