1. ODPADY POCHODZENIA PRZEMYSŁOWEGO

1.1. Odpady wytworzone

     Dane GUS
     Jednym ze źródeł informacji o odpadach jest Główny Urząd Statystyczny. Według danych GUS, 34 zakłady z terenu województwa świętokrzyskiego objęte sprawozdawczością, wytworzyły w 2002 roku 1386 tys. Mg odpadów przemysłowych, co stanowiło 1,2% całej masy odpadów w Polsce. Ze względu na ilość wytwarzanych odpadów województwo znalazło się na 12 miejscu w skali kraju, natomiast biorąc pod uwagę odzysk odpadów region świętokrzyski zajmuje 13 miejsce w Polsce. Odpady unieszkodliwione w ilości 510 tys. Mg stanowiły 2,5% wszystkich unieszkodliwionych odpadów w Polsce, z czego 63,2% tj. 322,3 tys. Mg zostało zdeponowanych na składowiskach, a 36,8% w ilości 187,7 tys. Mg unieszkodliwiono innymi metodami (w tym termicznie i poprzez kompostowanie). Pod względem ilości odpadów składowanych województwo świętokrzyskie zajmowało 9 miejsce w kraju, natomiast w zakresie unieszkodliwiania w inny sposób niż składowanie - 5 miejsce wśród 16 województw. W porównaniu do roku 2001 wzrosła tendencja unieszkodliwiania odpadów w inny sposób niż składowanie na składowiskach. Tymczasowo zmagazynowano 62,8 tys. Mg odpadów na terenach zakładów, w celu ich wykorzystania bądź unieszkodliwienia w późniejszym terminie. Do końca 2002 roku na stałych składowiskach zakładowych w województwie świętokrzyskim nagromadzono 23 685,5 tys. Mg odpadów tj. 1,3% wszystkich odpadów nagromadzonych w kraju. Dane te zestawiono w tabeli 58.
     Jak wynika z danych GUS, w 2002 r. przemysł regionu świętokrzyskiego wytworzył 324,6 tys. Mg odpadów mniej niż w 2001 r. przy czym ich wykorzystanie sukcesywnie zmniejsza się z 69,2% w 1998 r. do 58,7% w 2002 r. Natomiast średnio w Polsce ma miejsce systematyczny wzrost ilości odpadów zagospodarowywanych z 68,9% w roku 1998 do 79,0% w 2002 roku. Więcej w porównaniu do roku 2001 gromadzono odpadów na terenach zakładów z przeznaczeniem do zagospodarowania ich w późniejszym terminie.
     Z odpadów ogółem wytworzonych w 2002 r. unieszkodliwiono poprzez składowanie 23,3%, podczas gdy w roku 2001 ilość odpadów składowanych była większa i stanowiła 36%. W roku 2002 sześciokrotnie więcej odpadów unieszkodliwiono w inny sposób, w tym termicznie i poprzez kompostowanie. Dane w powyższym zakresie zestawiono w tabeli 59.
     Zestawienia sporządzone na podstawie danych GUS wskazują, że w ilości wytworzonych odpadów zdecydowanie przeważa grupa odpadów nieorganicznych, pochodzących z procesów termicznych - ok. 60,8% (842,0 tys. Mg). Odpady z elektrowni i innych zakładów energetycznego spalania paliw stanowią około 86,2% ogólnej masy odpadów należących do tej grupy (łącznie 725,7 tys. Mg), a są to w przeważającej ilości (621,1 tys. Mg) mieszanki popiołowo-żużlowe, których najwięcej powstaje w Elektrowni w Połańcu. Do tej samej grupy odpadów należą też między innymi odpady z hutnictwa żelaza i stali (10,4% ogółu wytworzonych odpadów z grupy 10) oraz wytwarzane w mniejszych ilościach odpady z produkcji spoiw mineralnych (1,9%), z odlewnictwa żelaza (1,2%) i z produkcji wyrobów ceramiki budowlanej, szlachetnej i ogniotrwałej (0,3%).
     Dość znaczącą masę odpadów, 18% (tj. 249,9 tys. Mg) w stosunku do wytworzonych ogółem w województwie, stanowią odpady z grupy 02, a w tym: z rolnictwa, sadownictwa i przetwórstwa żywności. Dominującymi w tej grupie są odpady z przemysłu cukrowniczego (221,3 tys. Mg) z trzech cukrowni: „Częstocice” w Ostrowcu Świętokrzyskim, „Łubna” w Kazimierzy Wielkiej, „Włostów” we Włostowie k/Opatowa. Trzecią grupą odpadów wytwarzanych według GUS w większej ilości są odpady (grupa 01) powstające przy poszukiwaniu i wydobyciu surowców mineralnych (221,8 tys. Mg), przy czym aż 97,5% (216,3 tys. Mg) to odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy metali, a pozostałe 2,5% (5,5 tys. Mg) to odpady z fizycznej i chemicznej przeróbki surowców mineralnych. Duże ilości tych odpadów wytwarzają zakłady wydobywczo-przetwórcze skalnych surowców węglanowych zlokalizowane w rejonie tzw. „Białego Zagłębia”.

     Dane WIOŚ
     Podstawowym źródłem informacji o odpadach, ich rodzajach, ilościach oraz sposobach postępowania z nimi są dane pozyskiwane i gromadzone przez WIOŚ przy wykorzystaniu systemu informatycznego SIGOP-W. Informacje pochodzące od 204 zarejestrowanych w bazie danych podmiotów gospodarczych oraz jednostek organizacyjnych pozwalają na analizę gospodarki odpadami pochodzenia przemysłowego.
     Na podstawie zebranych danych ustalono, że w roku 2002 wytworzono 1658,1 tys. Mg odpadów, które zagospodarowane zostały w następujący sposób: 1085,6 tys. Mg (65,5%) podlegało wykorzystaniu, 26,0 tys. Mg (1,6%) unieszkodliwiono, 459,8 tys. Mg (27,7%) złożono na składowiskach oraz 86,7 tys. Mg (5,2%) tymczasowo zmagazynowano na terenach zakładów z przeznaczeniem późniejszego ich wykorzystania lub unieszkodliwienia.
     Bilans odpadów w poszczególnych powiatach województwa jak również liczbę producentów tych odpadów przedstawiono w tabeli 60, natomiast procentowy udział wybranych powiatów do ogólnej ilości wytworzonych w 2002 roku odpadów przemysłowych na rys. 32.
     Najwięcej odpadów poprodukcyjnych powstało w zakładach i obiektach zlokalizowanych na terenie powiatów: staszowskiego (41,4%), ostrowieckiego (15,8%), kieleckiego (14,2%) oraz m. Kielc (11,7%). W tych powiatach przemysł wytworzył 83,1% ogólnej ilości odpadów, a tylko 16,9% pochodzi z pozostałych 10 powiatów województwa świętokrzyskiego.
     Do grupy największych wytwórców odpadów pochodzenia przemysłowego w województwie świętokrzyskim należą:

• Elektrownia im. T. Kościuszki S.A. w Połańcu (41% ogółem wytworzonych odpadów w województwie),
• Cukrownia „Częstocice” S.A. w Ostrowcu Św (8%),
• Kopalnia Wapienia „Morawica” S.A. w Morawicy k/Kielc (7%),
• Kieleckie Kopalnie Surowców Mineralnych w Kielcach (6%),
• Zakłady Ostrowieckie Huta Ostrowiec S.A. w Ostrowcu Św. (6%),
• Lafarge Kruszywa Sp. z o.o. Kopalnia Dolomitu w Radkowicach k/Kielc (6%).

     W ogólnej ilości 1658,1 tys. Mg wytworzonych w 2002 r. odpadów poprodukcyjnych, największy udział (53,5%) mają odpady nieorganiczne z procesów termicznych (grupa 10), podobnie jak na podstawie danych GUS. O tak dużej masie odpadów, należących do tej grupy, w przeważającej mierze decydują odpady z elektrowni i innych zakładów energetycznego spalania paliw (45,9%), oraz żużle z procesów wytapiania (wielkopiecowe, stalownicze), odpady stałe z oczyszczania gazów odlotowych, zgorzelina walcownicza i inne odpady z hutnictwa żelaza i stali (łącznie 5,3%). Pozostałe 2,3% to wytwarzane w mniejszych ilościach odpady z odlewnictwa żelaza, z odlewnictwa metali nieżelaznych, z hutnictwa szkła, z produkcji wyrobów ceramiki budowlanej, szlachetnej i ogniotrwałej oraz odpady z produkcji spoiw mineralnych należące do tej grupy.
     Na drugim miejscu pod względem ilości (19,3%), znajdują się odpady powstające przy poszukiwaniu i wydobyciu surowców mineralnych (grupa 01), a przede wszystkim odpady z wydobywania minerałów (19,1%), odpady z fizycznej i chemicznej przeróbki surowców mineralnych oraz płuczki wiertnicze i inne odpady wiertnicze (0,2%).
     Odpady z rolnictwa oraz przetwórstwa żywności (grupa 02), to około (17,5%) łącznej ilości odpadów wytworzonych, z których (13,5%) stanowią odpady z przemysłu cukrowniczego pochodzące z trzech cukrowni zlokalizowanych na terenie województwa. Pozostałe 4% stanowią odpady z rolnictwa, sadownictwa, przygotowania i przetwórstwa produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, odpady z przemysłu mleczarskiego i produkcji napojów alkoholowych i bezalkoholowych.
     Zestawienie ilości odpadów wytworzonych w roku 2002, według poszczególnych grup, przedstawiono w tabeli 61, a procentowy udział grup odpadów w ogólnej ilości wytworzonych w 2002 r. na rys. 33.
     W porównaniu do poprzedniego roku sprawozdawczego łączna ilość wytworzonych w 2002 r. odpadów uległa zmniejszeniu o 60,6 tys. Mg. Nie można jednoznacznie określić w której grupie nastąpił spadek lub wzrost wytworzonych odpadów, ponieważ w 2001 roku obowiązywała klasyfikacja odpadów zgodna z katalogiem z dnia 24 grudnia 1997 roku. Przedstawione wyżej ilości wytworzonych odpadów są oparte o nową klasyfikację obowiązującą w 2002 r., w której kody odpadów uległy zmianie lub dodano inne kody odpadów nie występujące w poprzednim katalogu.