CZĘŚĆ III. ZASOBY ORAZ STAN CZYSTOŚCI WÓD

4. Monitoring rzek
  
4.2. Wyniki klasyfikacji rzek
      Klasyfikacja fizyko-chemiczna. 
      Ocena 19 rzek województwa według kryterium fizyko-chemicznego wykazała dalsze pozytywne zmiany w stanie czystości wód (tabela 35). 
     W stosunku do wyników badań roku 1999 zmalała o ca 130 km długość odcinków nie odpowiadających dotychczas normatywom żadnej z klas czystości i poza klasą znalazło się 33,4% badanych odcinków. Zdecydowaną poprawę stwierdzono w Koprzywiance, Mierzawie i Wschodniej oraz na niewielkich odcinkach Bobrzy, Czarnej Malenieckiej, Kamiennej, Kamionki, Opatówki, Psarki i Świśliny. Nadal poza klasą na całej badanej długości pozostaje Nidzica i Maskalis. 
     Najczystszą rzeką województwa była Lubrzanka odpowiadająca na całej długości II klasie czystości wód. 
     Wśród wskaźników decydujących o stopniu zanieczyszczenia rzek dominowały azotyny, fo-sfor ogólny, fosforany, rzadziej zawiesina i ChZT-Mn. Stężenia wskaźników zasolenia (chlorki, siarczany, substancje rozpuszczone) w większości badanych rzek nie przekraczały II klasy czystości. Podobnie w normie utrzymywały się wskaźniki zanieczyszczeń specyficznych, jedynie mangan sporadycznie przekraczał dopuszczalne wartości. Wszystkie pozostałe badane wskaźniki w niewielkim procencie prób odbiegały od norm ustanowionych dla wód odpowiadających I klasie czystości. rys.30

     Klasyfikacja bakteriologiczna. 
      Podstawę oceny sanitarnej rzek stanowiły badania bakteriologiczne wód powierzchniowych wyrażone mianem Coli typu kałowego. 
     Klasyfikacja bakteriologiczna wykazała, że poza klasą pozostaje 51,1% badanych odcinków, w III klasie znalazło się 35,0%, pozostałe 13,9% to wody odpowiadające II klasie czystości (rys.31). 
     Najbardziej zadawalający stan sanitarny - II klasę czystości wód stwierdzono w Białej Nidzie oraz na znacznych odcinkach Czarnej Malenieckiej, Kamiennej i Czarnej Staszowskiej. 
     Dopuszczalne normy na całej długości zostały przekroczone w rzekach: Kamionka, Łagowica i Maskalis. 

     Klasyfikacja hydrobiologiczna. 
      Wzorem lat ubiegłych w 2000 roku badania hydrobiologiczne rzek obejmowały oznaczenia chlorofilu "a" i indeksu saprobowości. 
     Badania te prowadzono w 49 punktach pomiarowo-kontrolnych; w tym w 17 ppk monitoringu podstawowego (z częstotliwością 1 x w miesiącu) i 32 ppk monitoringu regionalnego (z częstotliwością 1 x w kwartale). 
     Tylko trzy rzeki: Kamienną, Nidę i Maskalis kontrolowano na całej długości, pozostałe - w punktach ujściowych. 
     Analiz hydrobiologicznych nie włączono do klasyfikacji odcinkowej ze względu na zbyt małą ich ilość. 
      Indeks saprobowości (obliczany w ppk monitoringu podstawowego na podstawie analiz biosestonu, a w ppk monitoringu regionalnego - sestonu i peryfitonu) odpowiadał w 44 spośród 49 badanych punktów - II klasie czystości, w pozostałych - III klasie czystości. 
      Chlorofil "a" - wskaźnik koncentracji biomasy fitoplanktonu rzek w większości badanych punktów (35) osiągał stężenia mieszczące się w granicach norm I klasy czystości, sporadycznie II, III i non. Ponadnormatywne wartości chlorofilu "a" występowały w Kamiennej - ppk: Nietulisko i Krasków, Maskalisie - ppk Szczytniki, Silnicy - ppk Białogon i Wiśle - ppk Opatowiec i Szczucin. 

     Klasyfikacja ogólna. 
      W klasyfikacji ogólnej rzek, będącej wypadkową oceny fizykochemicznej i bakteriologicznej, o wyniku końcowym może przesądzić nawet jeden z 50. badanych wskaźników zanieczyszczeń, jeśli jego stężenie przekroczy wartość dopuszczalną dla klasy wymaganej zgodnie z przeznaczeniem wód badanej rzeki. 
     W roku 2000 żadna z rzek nie osiągnęła I klasy czystości wód, w II klasie znalazła się odcinkowo, na długości 12,0 km, Czarna Maleniecka, co stanowi 1,3% całkowitej długości badanych rzek. 
     Klasę III stwierdzono w 39,2% długości rzek takich jak: Biała Nida, Lubrzanka i Świślina (na całej długości), oraz odcinkowo w Czarnej Malenieckiej, Bobrzy, Czarnej Nidzie, Czarnej Staszowskiej, Mierzawie i Psarce. 
     Pozostałe 59,5% stanowiły wody nie odpowiadające normatywom żadnej z klas, w tym: Nidzicy, Kamionki, Łagowicy, Maskalisa i Nidy sklasyfikowanych na całej długości poza normatyw. Decydujące znaczenie w ostatecznej ocenie stanu czystości wód miały wskaźniki z grupy biogenów (zw. azotu i fosforu) oraz miano Coli (tabela 36). 
     Mimo ciągle niezadowalających wyników klasyfikacji stan czystości wód powierzchniowych ulega stopniowej poprawie, a ponad 90% badanych wskaźników zanieczyszczenia wód osiąga w większości przekrojów pomiarowo-kontrolnych I i II klasę czystości.rys.32