CZĘŚĆ IX. ZINTEGROWANY MONITORING ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO


Fizyko-chemiczne i chemiczne właściwości wód w źródłach i ciekach

Z przemywnym typem gospodarki wodnej w glebach i kwaśnymi opadami związane jest pH wód gruntowych i powierzchniowych badanego obszaru. W roku hydrologicznym 1998/99 w źródłach Z1 i Z2 pod gołoborzami w części wierzchowinowej zlewni (rys. 96) średnie roczne wartości pH wynosiły odpowiednio: 3,90 i 3,70, z wartościami minimalnymi w okresie zimnym od pH 2,87 do pH 3,62, i maksymalne w okresach ciepłych od pH 3,95 do pH 4,28. W dynamice silnie kwaśnych do kwaśnych wód źródeł Z1 i Z2 zaznacza się postępujące w czasie zakwaszenie. Mniej kwaśne są wody przemywające gleby stokowej części zlewni, ze średnimi pH 4,52 w źródle Z3 i pH 4,17 - 4,79 w potokach C4, C5 u podnóża stoku. Wskazuje to na okresowo zmienne wzbogacanie tych wód w wymywane w części stokowej zlewni z gleb zasadowe lub kwasowe składniki w porównaniu z wodami wierzchowinowej części zlewni.

Przewodnictwo elektryczne właściwe wód źródeł Z1 i Z2, wynoszące w roku hydrologicznym 1998/99 średnio od 11,20 do 14,50 mSˇm-1 jest stosunkowo mało zróżnicowane w wierzchowinowej części zlewni. U podnóża stoku przewodnictwo wód źródła Z3 było w okresie badań wysokie i bardzo zróżnicowane, średnio od 14,90 do 86,20 mSˇm-1. W wodach potoku C5 przewodnictwo było nieco niższe niż w pozostałych punktach pomiarowych i wynosiło średnio od 7,20 do 15,00 mSˇm-1. Z przedstawionych danych wynika, że pH i mineralizacja przemieszczających się śródglebowo wód mogą być w dalekim stopniu zróżnicowane, nawet w obrębie niewielkiej zlewni. Zdecydowanie wyższe wartości pH i przewodnictwo odnotowano w punkcie zamykającym zlewnię C6, średnio od 16,60 do 58,50 mSˇm-1. Jest to związane ze zmianą sposobu zagospodarowania obszaru z leśnego na rolniczy w dolnej części zlewni.

Wody źródeł i potoków charakteryzowały się zróżnicowanymi stężeniami badanych pierwiastków w poszczególnych punktach zlewni (tab.88, 89; rys.103, 104). Bardzo zróżnicowane były stężenia Cl, uwarunkowane prawdopodobnie działalnością antropogeniczną. Stężenia tego jonu wahały się średnio w roku od 4,60-6,35 mgˇdm-3 w źródłach Z2 i Z1 pod gołoborzami do średnio 70,30 mgˇdm-3 w źródle Z3 oraz 5,70 - 7,78 mgˇdm-3 w potokach C5 i C4 i 13,91 mgˇdm-3 w punkcie zamykającym zlewnię - C6. Stężenia Ca, Mg i K w wodach źródeł Z1 i Z2 pod gołoborzami były stosunkowo niskie. Wielokrotnie wyższe były stężenia tych jonów w wodach źródła Z3 i potoków C4 i C5 w dolnej części stoku, co wskazuje na wymywanie tych elementów z gleb podczas transportu śródglebowego wód pochodzenia opadowego. Inny jest rodzaj migracji Fe i Mn, których stężenia były w okresie badań na ogół niższe w wodach Z3 i C4, C5 niż w wodach Z1 i Z2. Z tego należy wnioskować, że jony te podczas migracji śródglebowej są kumulowane w glebach lub pobierane przez korzenie drzew.