| |
Podsumowanie
Środowisko przyrodnicze Regionu Świętokrzyskiego
znajduje się w fazie zaawansowanych, różnokierunkowych,
przyspieszających się przemian pod wpływem imisji
suchej, wilgotnej i mokrej. Główny nurt tych przemian
ukierunkowany jest na postępujące zakwaszanie wskutek
wzrostu stężenia w powietrzu kwasowych składników,
częściowo stymulowane przez zmniejszanie emisji
do powietrza pyłów alkalicznych. Stwierdzone na
badanym obszarze imisje i wywołane przez nie zmiany
w środowisku przyrodniczym są charakterystyczne
i rozpowszechnione na rozległych przestrzeniach
nie tylko regionu Gór Świętokrzyskich. Szczególnie
niebezpieczne są kwaśne imisje dla ekosystemu leśnego.
Podatność obszarów leśnych na zakwaszanie zależy
od układu wielu czynników. Według doświadczeń szwedzkich
(Persson 1982) czynnikami tymi są: gatunek drzewa,
budowa poziomowa gleby, uziarnienie i głębokość
gleby, miąższość poziomu próchnicznego, obecność
litych skał i bagien, dynamika wilgotności. Na nie,
bezpośrednio z powietrza i pośrednio przez drzewostany,
działają kwaśne deszcze.
Kwaśne wody deszczowe nasycone SO4,
Cl, Ca, K, Mg, K, Mn, Fe niekorzystnie oddziaływują
na nadziemne i podziemne części roślin. Z nadziemnych
ich części, szczególnie z igliwia i liści oraz z
kory pni wymywane są znaczne ilości Ca, Mg, K, Mn
i Zn wywołując niedobory tych składników. W igłach
jodły, wskutek niedoborów kationów o charakterze
zasadowym powstają wolne kwasy organiczne i kwasy
mineralne, co może być przyczyną zakłóceń w procesach
fotosyntezy i powodować uszkodzenia błony komórkowej
(Kowalkowski 1997). Rozpłynięcie się igiełek wosku
krystalicznego, stwierdzone u jodły od 3 rocznika
igieł wzwyż, powoduje zaskorupienie szparek oddechowych
i utracenie przez nie funkcji ewapotranspiracji,
nadmierne uwodnienie ich komórek i rozwój w nich
grzybów pasożytniczych (Kowalkowski i wsp. 1990).
Efektem tych niekorzystnie kształtujących się warunków
edaficznych w ekosystemie leśnym Świętokrzyskiego
Parku Narodowego jest zaawansowane obumieranie starodrzewów
jodłowych i stan chorobowy dużej części drzew jodły
w drugim piętrze, a także w podrostach i nalotach.
U buka wykształciła się biczowatość pędów w górnej
części koron, na korze pni występują popielate i
białopopielate zacieki wymyte przez spływające agresywne
kwaśne wody opadowe. W warunkach kwaśnych gleb nasyconych
kwasowymi jonami H+,
Al3+ i Fe3+,
kationy zasadowe pochodzące z drzewostanu są wymywane
z gleb w zasięgu systemów korzeniowych (Kowalkowski,
Jóźwiak 1999). W ten sposób bezpośrednio pod drzewami
i w zasięgu korzeni gleby są najsilniej zakwaszane
i wyjaławiane ze składników odżywczych. Ten proces
jest szczególnie stymulowany w drzewostanach bukowo-jodłowych
i jodłowych.
|
|
