CZĘŚĆ IX. ZINTEGROWANY MONITORING ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO


2. Stacja Monitoringu WSP Kielce - Stacja Bazowa ZMŚP Święty Krzyż

Góry Świętokrzyskie wyróżniają się wśród sąsiadujących regionów indywidualizmem klimatycznym wyznaczonym przez wiele cech. Między innymi do nich należą: sumy rocznych opadów wyższe od 650 mm, średnie roczne temperatury niższe od 7C, średnie temperatury powietrza w styczniu niższe od -4C, średnie temperatury powietrza lipca niższe od 17,5C, średni czas trwania lata termicznego krótszy od 90 dni, średni czas trwania zimy termicznej liczący ponad 100 dni, średnie sumy parowania terenowego ponad 450 mm, średni roczny maksymalny zapas wody w pokrywie śnieżnej ponad 75 mm. Wraz z innymi elementami klimatu cechy te upodabniają Region Świętokrzyski do terenów górskich lub Polski północno-wschodniej (Olszewski 1992).

W związku z przewagą opadów nad parowaniem i dużymi nachyleniami stoków typ krążenia wody na obszarze głównego masywu Łysogór jest szybki, uzależniony od częstych opadów, słabej przepuszczalności pokryw soliflukcyjnych zbudowanych z glin pyłowych na terasach krioplanacyjnych oraz dobrej przepuszczalności rozległych pokryw gołoborzy często przykrytych glinami soliflukcyjnymi i pyłami eolicznymi. Z pasowymi strukturami pokryw stokowych (Kowalkowski 1993,1994) związana jest równoległa do stoku linijność ugrupowań struktury pokrywy glebowej oraz pasowość występowania źródeł, młak, wysięków, wycieków i zabagnień. Duże ilości wód opadowych wg. Rogalińskiej i Rogalińskiego (1985) infiltrują do podłoża gruzowego części wierzchowinowej i stokowej zlewni i dopiero u podnóża stoku wypływają na powierzchni w źródłach, przeważnie rumoszowo-zaporowych. Wody tych potoków żłobią tam wąskie i stosunkowo głębokie koryta.

Dominujące trudno wietrzejące kambryjskie kwarcyty, z niewielkim udziałem łatwo wietrzejących łupków ilastych i szarogłazów warunkuje wytworzenie gleb kwaśnych, silnie kamienistych wzbogaconych w pyły eoliczne. Podobnie jak peryglacjalne zwietrzeliny i osady eoliczne oraz gleby, rozmieszenie siedlisk występującego tu lasu wyżynnego i lasu górskiego mają układ pasowy. Roślinność tych lasów jest zubożona i znacznie przekształcona ponad 6000 lat trwającą intensywną na tym terenie gospodarką człowieka. Największe znaczenie mają: wschodnioeuropejski grąd Tilio-Carpinetum, wyżynny jodłowy bór mieszany Abietetum polonicum i bór mieszany sosnowo-dębowy Pino-Quercetum. Granica między lasem wyżynnym i lasem górskim na stoku północnym pokrywa się z warstwicą 350 m n.p.m., na stoku południowym z warstwicą 450 m n.p.m.