CZĘŚĆ VI. CHARAKTERYSTYKA, ZAGROŻENIA ORAZ ZANIECZYSZCZENIE GLEB

6. Zanieczyszczenie gleb w wybranych rejonach źródeł zanieczyszczeń

Wyniki badań WIOŚ (1999 r.)
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska prowadzi monitoring gleb wokół różnorodnych, potencjalnych źródeł zanieczyszczeń metalami ciężkimi Mając na uwadze, że wszelkie procesy glebowe przebiegają bardzo wolno i kumulacja metali następuje w dość długim okresie, badania na wyznaczonych terenach przeprowadza się raz na 5 lat.
W roku 1999 badaniami objęto gleby zlokalizowane wzdłuż trasy kolejowej Warszawa-Kraków, gleby ogródków działkowych położonych w Kielcach przy ruchliwych trasach komunikacyjnych oraz grunty rolne wokół Kopalni Siarki "Osiek" KiZChS "Siarkopol" w Grzybowie.
Na trasie kolejowej Warszawa-Kraków, na odcinku od Skarżyska-Kamienna do miejscowości Podchojny pobrano do badań 20 prób gleb, głównie z gruntów rolnych i ogródków przydomowych, w odległościach 13 - 200 m od torów kolejowych. Tylko jedna próba pobrana z ogródka przydomowego w Skarżysku-Kamienna wykazała słabe zanieczyszczenie ołowiem i została zakwalifikowana do II stopnia zanieczyszczenia. Pozostałe próby znalazły się w 0 lub I stopniu zanieczyszczenia, wykazując naturalną lub podwyższoną zawartość wszystkich badanych pierwiastków śladowych. Na podstawie uzyskanych wyników należy uznać, że grunty położone wzdłuż badanej trasy kolejowej nie są zanieczyszczone metalami ciężkimi.
Do systematycznych badań wyznaczono również trzy ogrody działkowe położone w bezpośrednim sąsiedztwie ruchliwych tras samochodowych i trasy kolejowej. Wszystkie przebadane próby glebowe wykazały podwyższoną zawartość cynku i kadmu, a dwie z nich słabe zanieczyszczenie cynkiem. Kilka prób wykazało również podwyższoną zawartość ołowiu. Pozostałe pierwiastki jak: nikiel, miedź i chrom charakteryzowały się naturalną zawartością. Odczyn gleby jest obojętny i zasadowy (pH 6,4-7,2), co jest zjawiskiem pozytywnym, ponieważ utrudnia roślinom pobieranie nagromadzonych tam metali ciężkich.
Ze względu na dość znaczne ilości prób posiadających podwyższone ilości cynku, kadmu i ołowiu, szkodliwych dla zdrowia pierwiastków, gleby ogródków działkowych winny być pod systematyczną kontrolą, ze względu na intensywną w nich uprawę warzyw przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi.

W roku 1999 przeprowadzono również badania gleb wokół Kopalni Siarki "Osiek". W pobranych z 8 miejscowości próbach oznaczono odczyn gleby, przyswajalne formy fosforu, potasu i magnezu, zawartość siarki siarczanowej oraz całkowite zawartości ołowiu, chromu i kadmu. Lokalizację punktów poboru gleb do badań w rejonie Kopalni przedstawia rys. 89.

Z przeprowadzonych badań wynika, że tylko w jednym punkcie gleba wykazuje bardzo kwaśny odczyn (pH < 4,5), w trzech punktach odczyn kwaśny i w czterech odczyn obojętny. Siarka siarczanowa mieści się w granicach niskiej, średniej i wysokiej zawartości. Wyniki analiz (tabela 78) odpowiadają I, II i III stopniu zawartości siarki, IV stopień (nie występuje) oznaczałby zawartość bardzo wysoką, czyli zanieczyszczenie silne wskutek antropopresji.
Zasobność badanych gleb w fosfor przedstawia się następująco: 4 próby wykazują bardzo niską zawartość, 2 próby średnią, a pozostałe dwie wysoką i bardzo wysoką. Potas tylko w 2 punktach wykazuje bardzo niską zawartość, niską w 1 punkcie, średnią w 2 punktach, wysoką również w 2 punktach i w 1 punkcie bardzo wysoką. Najlepiej przedstawia się zasobność w magnez, ponieważ aż w sześciu punktach poboru prób gleby wykazały bardzo wysokie ilości tego makroelementu, w pozostałych dwóch wysoką i średnią zasobność. We wszystkich przebadanych miejscach nie stwierdzono zanieczyszczenia ołowiem, chromem i kadmem.
Tylko 3 próby wykazały nieco podwyższoną zawartość kadmu, co nie rzutuje na ich ogólną ocenę. Pozostałe próby wykazują 0 stopień zanieczyszczenia, czyli naturalne zawartości badanych metali. Powtórzenie badań wokół kopalni siarki "Osiek" nastąpi w 2004 roku. Wyniki badań gleb, przeprowadzonych przez WIOŚ w 1999 r., przedstawiają tabele 76, 77 oraz 78.