CZĘŚĆ VI. CHARAKTERYSTYKA, ZAGROŻENIA ORAZ ZANIECZYSZCZENIE GLEB

6. Zanieczyszczenie gleb w wybranych rejonach źródeł zanieczyszczeń

Substancje chemiczne wprowadzone do gleb głównie poprzez emisję gazów i pyłów powodują degradację biologicznych właściwości gleb, skażenie wód gruntowych i skażenie rosnącej na nich roślinności. Takie pierwiastki jak siarka, fluor, azot i bor, nie są zatrzymywane w powierzchniowej warstwie gleby, lecz przemieszczają się w głąb profilu glebowego powodując zakwaszenie gleb.
Natomiast metale śladowe zatrzymywane są w powierzchniowej warstwie gleby i nadmierna ich ilość degraduje biologiczne jej właściwości. Oprócz boru wszystkie śladowe pierwiastki łatwo pobierane są przez rośliny, z gleb o odczynie kwaśnym. Obecność substancji organicznej w glebach wpływa dodatnio na rozpuszczalność i przyswajalność metali przez rośliny. Zarówno odczyn gleb jak i zawartość frakcji spławialnych decydują w istotnym stopniu o dostępności metali dla roślin.

Koniecznym warunkiem ochrony ekologicznej gleb jest przede wszystkim ograniczenie emisji przemysłowej oraz racjonalna chemizacja rolnictwa. Celem prowadzonych badań glebowych jest śledzenie zmian zachodzących w powierzchniowej warstwie gleby w zakresie ilości skumulowanych w niej związków toksycznych, zasobności w makro i mikro elementy oraz określanie jej odczynu. Badania tego typu prowadzi w ramach swojej działalności statutowej kilka instytucji, a wyniki analiz i ocen gromadzone są w wojewódzkiej bazie danych o środowisku.

Kompleksową ocenę stopnia zanieczyszczenia gleb województwa świętokrzyskiego metalami ciężkimi i siarką opracowaną na podstawie Ogólnokrajowego Programu Badań Ekologicznych realizowanego w latach 1992-1997 przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą w Kielcach oraz Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach zamieszczono w poprzedniej edycji Raportu (wyd. z 1999 r.). Tym samym, w niniejszym opracowaniu, ograniczono się wyłącznie do przytoczenia ostatnich wyników badań realizowanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Wyższą Szkołę Pedagogiczną, Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Kielcach.