CZĘŚĆ III. ZASOBY ORAZ STAN CZYSTOŚCI WÓD

6. Monitoring wód podziemnych

6.3. Monitoring lokalny jakości wód podziemnych.
Zadaniem monitoringu lokalnego jest rozpoznanie i śledzenie wpływu stwierdzonych lub potencjalnych ognisk zanieczyszczeń na jakość wód podziemnych w celu przeciwdziałania ewentualnym ujemnym skutkom ich zanieczyszczenia. Sieci monitoringu lokalnego wokół istniejących obiektów stanowiących zagrożenie dla wód podziemnych tworzone były w oparciu o decyzje administracyjne Wojewody Kieleckiego i Wojewody Tarnobrzeskiego, zobowiązujące właścicieli tych obiektów do prowadzenia takiego monitoringu.
Natomiast dla projektowanych inwestycji stanowiących zagrożenie dla jakości wód podziemnych obowiązek organizacji monitoringu lokalnego zawarty jest w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu projektowanego obiektu i sieć monitoringu wykonywana jest w trakcie budowy tego obiektu. Mając na uwadze konieczność ochrony wód podziemnych, podejmowano liczne prace związane z ochroną jakości wód podziemnych na terenie województwa kieleckiego, mające na celu rozpoznanie ognisk stanowiących takie zagrożenie.

Z inicjatywy Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach w latach 1992 - 1996 Przedsiębiorstwo Geologiczne w Kielcach prowadziło prace związane z rozpoznaniem stanu sozologicznego terenu województwa kieleckiego w układzie zlewni rzeki Kamiennej, Pilicy i Nidy. W latach 1993 - 1994 opracowane zostało "Sprawozdanie z prac terenowych wykonanych dla rozpoznania źródeł, ognisk i rodzaju zanieczyszczeń stwarzających zagrożenia jakości wód powierzchniowych i podziemnych w obrębie zlewni Pilicy", w 1995r. opracowano "Kompleksową analizę ognisk i rodzaju zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych w obrębie zlewni Nidy", a w 1996 r. "Kompleksową analiza ognisk i rodzaju zanieczyszczeń stwarzających potencjalne zagrożenie jakości wód powierzchniowych i podziemnych w obrębie zlewni Kamiennej".
Opracowanie dotyczące zlewni Pilicy finansowane było przez Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a opracowania dotyczące zlewni Nidy i Kamiennej finansowane były przez Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Ponadto w ramach "Systemu ochrony ujęcia komunalnego Kielc w Białogonie" zostało dokonane szczegółowe rozpoznanie stanu sozologicznego rejonu miasta Kielce. Prace te były początkowo finansowane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej a później przez Urząd Miasta Kielce w powiązaniu z poszczególnymi zakładami przemysłowymi. Powyższe prace doprowadziły do zarejestrowania i wstępnego rozpoznania ognisk zanieczyszczeń stanowiących potencjalne zagrożenie dla wód podziemnych i powierzchniowych na terenie województwa kieleckiego. Są to głównie składowiska odpadów komunalnych i przemysłowych, bazy transportowe ze stacjami obsługi samochodów oraz z własnymi stacjami paliw, stacje paliw.

W oparciu o wyniki tych prac do końca roku 1998 Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach prowadził działania polegające na wydawaniu stosownych decyzji administracyjnych mających na celu dokładne rozpoznanie zasięgu istniejących zanieczyszczeń, oczyszczanie skażonych gruntów i wód podziemnych, modernizację obiektów powodujących zanieczyszczenia oraz prowadzenie monitoringu lokalnego wód podziemnych wokół tych obiektów. Obecnie od stycznia 1999 r . w związku z reformą administracji publicznej w stosunku do inwestycji i istniejących obiektów zaliczanych do mogących pogorszyć stan środowiska działania takie prowadzą poszczególni Starostowie a w stosunku do obiektów zaliczanych do szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi Wojewoda Świętokrzyski.

Sieć monitoringu lokalnego na terenie województwa świętokrzyskiego obejmuje kilkadziesiąt obiektów. Aktualnie monitoringiem lokalnym jakości wód podziemnych objętych jest m.in. 13 składowisk odpadów komunalnych (w tym dwa nieczynne, zrekultywowane) i 7 przemysłowych, 23 stacje paliw (w tym nowe stacje), 26 terenów przemysłowych z bazami transportowymi i zakładowymi stacjami paliw, gdzie prowadzona jest rekultywacja zanieczyszczonych gruntów i wód podziemnych oraz 4 monitoringi osłonowe ujęć komunalnych. Wyniki badań monitoringu lokalnego wokół składowisk odpadów wybudowanych w niektórych przypadkach bez stosownych uszczelnień i zabezpieczeń, bez drenażu wód odciekowych z wysypiska a w niekórych przypadkach, tam gdzie wykonano takie zabezpieczenia, wykazują zmiany chemizmu i pogarszanie się jakości wód podziemnych, związane z działalnością tych składowisk. W oparciu o wyniki tych badań wydawane są decyzje zobowiązujące użytkowników składowisk do podjęcia stosownych działań dla ograniczenia ujemnego wpływu.

Badania wody w punktach monitoringu lokalnego w przypadku stacji paliw prowadzone są pod kątem możliwości zanieczyszczenia wód podziemnych produktami ropopochodnymi. Wyniki badań tego monitoringu w dwóch przypadkach stwierdziły pojawienie się produktów naftowych w obserwacjach za rok 1998 i 1999 dotyczyło to nowowybudowanych stacji, posiadających stosowne zabezpieczenia. Monitoring lokalny osłonowy ujęć ma na celu kontrolę jakości wód z uwagi na istniejące w sąsiedztwie ujęć źródła zagrożeń jak też i kontrolę zasięgu oddziaływania ujęć i związane z tym ewentualne zmiany wielkości zasobów eksploatacyjnych. Monitoring lokalny prowadzony na terenach przemysłowych pozwala na śledzenie postępu rekultywacji tych terenów. Wyniki realizowanych badań pozwalają stwierdzić, że modernizacja obiektów, wykonanie odpowiednich zabezpieczeń oraz prowadzone prace związane z oczyszczaniem gruntów i wód podziemnych przynoszą efekty w postaci poprawy jakości wód. Konieczne jest więc kontynuowanie badań w ramach monitoringów lokalnych wód podziemnych, które będą ostrzegać o rozchodzącym się ewentualnym zanieczyszczeniu ze strony obiektu stwarzającego zagrożenie i pozwolą na szybkie podjęciu działań ochronnych, jak też będą kontrolować postęp prac związanych z likwidacją stwierdzonych już zanieczyszczeń, a w przypadku monitorigów osłonowych ujęć umożliwią podjęcie stosownych działań dla weryfikacji zasobów.