CZĘŚĆ III. ZASOBY ORAZ STAN CZYSTOŚCI WÓD

4. Monitoring rzek

4.3. Charakterystyka zlewni i ocena jakości powierzchniowych wód płynących

Z l e w n i a K o p r z y w i a n k i
Zlewnia Koprzywianki leży we wschodniej części województwa, stanowiąc fragment lewostronnego dorzecza górnej Wisły. Przeważające obszary zlewni Koprzywianki pokrywają gleby płowe oraz nalessowe, urodzajne - brunatne i czarnoziemne. Miejscami występują gleby brunatne wytworzone na glinach zwałowych, rędziny na skałach węglanowych oraz w dolinach rzek - mady. Ludność zamieszkująca te tereny zajmuje się głównie rolnictwem, (uprawą zbóż i hodowlą zwierząt), a na nizinach sadownictwem i warzywnictwem.
Zalesienie zlewni stanowi około 10% (40 km2). Największe powierzchnie lasów występują w górnej części dorzecza, w obszarze Pasma Jeleniowskiego, które porasta jodłowy bór mieszany lub las jodłowo - bukowy (Puszcza Jodłowa). Tereny wyżynne są siedliskiem lasów sosnowych, dębowo - sosnowych, dębowo - bukowych i jodłowych. Obszary lessowe są prawie całkowicie pozbawione lasów. Doliny rzeczne porastają łęgi olsowe, obecnie przetrzebione, z roślinnością łąkową.
Z ogólnej powierzchni zlewni Koprzywianki wynoszącej 707,4 km2, erozją wąwozową o stopniu od 3 do 5 zagrożone jest 229,3 km2 użytków rolnych (stanowiących 32,4% powierzchni zlewni) oraz 7 km2 lasów (tj. 1% pow. zlewni).
Obszary te wymagają 1 stopnia pilności zagospodarowania wąwozów. Źródłem zanieczyszczeń w zlewni Koprzywianki są głównie spływy obszarowe z terenów zajętych pod uprawę oraz ścieki bytowo - gospodarcze z oczyszczalni gminnych. Podatność gleb na erozję powoduje zanieczyszczenie wód rzecznych zawiesiną glebową i związkami biogennymi (rysunek 62).

K o p r z y w i a n k a jest lewostronnym dopływem Wisły o długości 65,9 km i powierzchni zlewni 707,4 km2. Wypływa na południowych stokach Pasma Jeleniowskiego na wysokości około 405 m npm i uchodzi do Wisły w 267,3 km na wysokości ok. 130 m npm. Środkowy i górny odcinek rzeki ma charakter wyżynny (ze spadkiem 5,6‰), natomiast ujściowy długości około 14 km - nizinny (ze spadkiem 2,5‰). Od źródeł do ujścia Kacanki dolina Koprzywianki jest wąska i głęboko wcięta, zwężając się poniżej Nawodzic do 200 m. Dalej - rozszerza się do 1200m.
Od Koprzywnicy rzeka płynie sztucznym korytem, wykorzystując dolny bieg Gorzyczanki i Wisełki. Od Sośniczan do ujścia jest obwałowana.
Do ważniejszych dopływów Koprzywianki należą: lewostronny - Kacanka (o długości 33,8 km) wpadająca w 24,8 km biegu oraz prawostronne; - Gorzyczanka (o długości 19,2 km, wpadająca w 7,2 km), Kozinka (ciek od Ublinka - o długości 13,1 km, uchodzący w 37,7 km) i dopływ z Gołoszyc (Modliborka - o długości 11,5 km, wpadająca w 46,9 km).

Obecnie rzeka płynie przez teren woj. świętokrzyskiego i od roku 1999 jest badana na całej długości w 6-ciu przekrojach pomiarowo-kontrolnych. Wyniki badań prowadzonych w roku 1999 wskazują na ponadnormatywne zanieczyszczenie bakteriologiczne rzeki na całej długości. W ocenie fizyko-chemicznej do III klasy zakwalifikował się tylko niewielki, ujściowy odcinek poniżej Andruszkowic, pozostałe są poza klasą.
Badania hydrobiologiczne w ppk Andruszkowice - Koćmierzów wskazują I klasę - chlorofil "a" oraz II - indeks saprobowości. Wśród zakładów naruszających obowiązujące warunki pozwoleń wodno-prawnych znalazły się następujące zakłady:
- VALLOSAFT Polska w Gołębiowie,
- Gmina Iwaniska oczyszczalnia ścieków w Iwaniskach,
- Gmina Samborzec oczyszczalnia ścieków w Samborcu,
- Zakład Gospodarki Komunalnej w Bogorii,
- Gmina Baćkowice oczyszczalnia ścieków w Baćkowicach.

K a c a n k a w roku 1999 znalazła się w granicach województwa świętokrzyskiego i była badana tylko na ujściu - w ppk Bazów. Ten końcowy odcinek rzeki ze względu na zawiesinę i m. Coli odpowiadał III klasie czystości.

G o r z y c z a n k a od roku 1999 płynie w granicach naszego województwa i jest badana w punkcie pomiarowo-kontrolnym Samborzec, na ujściu do Koprzywianki. Ze względu na ponadnormatywne stężenia zawiesiny i m. Coli ujściowy odcinek rzeki jest poza klasą.