CZĘŚĆ III. ZASOBY ORAZ STAN CZYSTOŚCI WÓD

4. Monitoring rzek

4.3. Charakterystyka zlewni i ocena jakości powierzchniowych wód płynących

Z l e w n i a N i d z i c y
Zlewnia Nidzicy obejmująca środkowy i ujściowy odcinek rzeki znajduje się w najbardziej na południe wysuniętej części naszego województwa. Powierzchnia zlewni jest wyżynna, prawie bezleśna. Lasy zajmują zaledwie 10 km2 czyli 2,5 % powierzchni zlewni. Cały obszar pokrywa less, na którym wykształciły się urodzajne gleby należące do czarnoziemów. Ze względu na dogodne warunki glebowe (urodzajne gleby, dość duże sumy opadów) jest to obszar typowo rolniczy. Grunty orne zajęte są przede wszystkim pod uprawy pszenicy, buraków cukrowych i warzyw.
Osiedla miejskie, z zakładami przetwórstwa rolno - spożywczego, w tym rejonie są niewielkie (Kazimierza Wielka - ok. 6 tys., Skalbmierz - ok. 2 tys., Działoszyce - ok. 1,5 tys. mieszkańców). Łatwo podatna na wymywanie pokrywa lessowa i duże opady sprzyjają procesom erozyjnym, stąd wody Nidzicy i Małoszówki są mętne od zawiesiny ilastej.
Z ogólnej powierzchni zlewni Nidzicy wynoszącej 708,4 km2, erozją wąwozową o stopniu
3 - 5 zagrożone jest 400,2 km2 powierzchni użytków rolnych (56,5 %) i 11,5 km2 powierzchni lasów (1,6%).
Są to rejony z 1 stopniem pilności zagospodarowania wąwozów. W zlewni Nidzicy na stan czystości wód powierzchniowych wpływają miejskie ośrodki przemysłu rolno - spożywczego, takie jak: Kazimierza Wielka, Działoszyce i Skalbmierz oraz spływy rolniczych zanieczyszczeń obszarowych z terenów zajętych pod uprawę. Spływom powierzchniowym w tym rejonie sprzyja wyżynne ukształtowanie terenu, brak zalesienia, dość duże sumy opadów, łatwo podatna na wymywanie pokrywa lessowa i intensywnie prowadzona gospodarka rolna (rysunek 60).

N i d z i c a jest lewostronnym dopływem Wisły uchodzącym do niej w 154,3 km biegu. Całkowita długość rzeki wynosi 62,9 km, a powierzchnia zlewni 708,4 km2. W granicach województwa świętokrzyskiego znajduje się 35,2 km odcinek rzeki (od Działoszyc do ujścia), który zbiera wody z około 425,0 km2 powierzchni.
Nidzica ma źródła w miejscowości Rogów, na Wyżynie Miechowskiej, płynie z północnego zachodu na wschód początkowo wąską doliną, która od Skalbmierza rozszerza się (400 - 1500 m). Do najważniejszych jej dopływów należą: cieki Nićka i Sancygniówka jako lewobrzeżne oraz Kalinka, Małoszówka i Jawornik - jako prawobrzeżne.
Rzeka na całej badanej długości w granicach województwa prowadzi wody pozaklasowe ze względu na ponadnormatywne wartości zawiesiny i m. Coli. Badania hydrobiologiczne prowadzone w ppk Kazimierza Mała i Piotrowice wskazują II klasę czystości wód ze względu na indeks saprobowości oraz I - z uwagi na chlorofil "a".
W toku działań kontrolnych stwierdzono naruszanie warunków pozwoleń wodno-prawnych w zakresie odprowadzania ścieków do rzeki i jej dopływów przez następujące zakłady:
- Zakład Komunalny Wielobranżowy Oczyszczalnia Komunalna w Działoszycach,
- Zespół Szkół Rolniczych w Cudzynowicach,
- Przedsiębiorstwo Ceramiki Budowlanej Zakład w Odonowie.

M a ł o s z ó w k a o długości 20,2 km i powierzchni zlewni 114,3 km2 uchodzi do Nidzicy w Kazimierzy Wielkiej. Rzeka badana jest tylko na ujściu. Jako odbiornik ścieków komunalnych z miasta oraz przemysłowych, głównie z Cukrowni "Łubna", w badanym przekroju była poza klasą ze względu na przekroczone stężenia biogenów, zawiesiny, BZT5, siarczanów i m. Coli.