| |
3. Monitoring powietrza
3.2. Stężenia podstawowych zanieczyszczeń powietrza
Pył zawieszony
Informacje o stężeniach pyłu zawieszonego w 1999
roku oparto na wynikach pomiarów z 18 stacji sieci
podstawowej, regionalnej i lokalnej mierzących
następujące rodzaje pyłu: pył reflektometryczny
(15 stanowisk opartych na pomiarach manualnych)
oraz pył zawieszony PM10 (1 stanowisko) i pył
zawieszony ogółem (2 stanowiska automatycznych
pomiarów ciągłych).
W pomiarach manualnych stosowana jest metoda reflektometryczna
polegająca na zaczernieniu bibuły filtracyjnej
po przepuszczeniu określonej objętości powietrza
z tym jednak, że wyniki pomiarów z rejonu Cementowni
"Ożarów" S.A. przeliczane są według współczynnika
korelacji dla pyłów jasnych, co urealnia wiarygodność
pomiaru i przybliża wyniki do uzyskiwanych z metod
wagowych.
Pomiary automatyczne na stacjach WIOŚ w Kielcach
i Chęcinach wykonywane są w oparciu o metodę radiometryczną
(osłabienie promieniowania beta przez masę osadzonego
pyłu), a na stacji Sitkówka-Nowiny na zasadzie
zmiany częstości drgań elementu sprężystego pod
wpływem zmiany masy osadzonego na filtrze pyłu.
Zestawienie parametrów obliczonych dla poszczególnych
stanowisk na podstawie rocznych serii pomiarowych
podano w tabeli
24.
Biorąc pod uwagę stosowane różne metody pomiaru
stężenia pyłu zawieszonego i konieczność stosowania
odpowiednio zróżnicowanych norm do interpretacji
wyników, podając wyniki w postaci wartości średniorocznych
i średniodobowych wyodrębniono każdą metodę, rodzaj
mierzonego pyłu oraz podobnie jak w poprzednich
wykazach dotyczących SO2
i NO2 także rodzaj
obszaru, na którym wykonywano pomiary.
Wyniki stężeń średniorocznych z lat 1994-1999,
dla celów porównawczych, przedstawiono w tabeli
25. Nie wykazano parametru charakteryzującego
stężenia 30-minutowe pyłu zawieszonego (S99,8
) z pomiarów automatycznych i nie oceniano uzyskanych
w tym zakresie wyników z uwagi na fakt, że dopuszczalne
stężenia 30-minutowe określone zostały tylko do
celów obliczeniowych i stosowanie ich przewidziane
jest przede wszystkim w inżynierii ochrony powietrza.
Stężenia średnie roczne
Średnie roczne stężenia pyłu zawieszonego odniesione
do normy dopuszczalnej są wyższe od stężeń dwutlenku
siarki. W przedziale wartości powyżej 75 % normy
w 1999 r. znalazły się wyniki z 3 stanowisk (17%
ogólnej liczby wyników) podczas, gdy stężenia
średnioroczne SO2
tylko w jednym przypadku nieznacznie przekraczają
połowę dopuszczalnego stężenia D24 (rys.32).
Dane w zakresie średniorocznych stężeń otrzymane
z pomiarów reflektometrycznych wykonywanych na
obszarach o standardowej normie dopuszczalnej
kształtowały się w granicach od 11 mg/m3
w Ożarowie na Osiedlu Wzgórze do 38,0 mg/m3
na stanowisku pomiarowym Kolonia Potok (pomiary
Cementowni "Ożarów"), co stanowi od 22 do 76%
poziomu dopuszczalnego. Na innych stanowiskach
pomiarowych, w tym w Kielcach stężenia te wynoszą
od 14,8 mg/m3 (30% normy) na ul. Gałczyńskiego
do 23,2 mg/m3 (46% normy) przy Al. IX Wieków Kielc.
Na obszarach ochrony uzdrowiskowej stężenia pyłu
zawieszonego wyrażane wartościami średniorocznymi
z pomiarów tą samą metodą reflektometryczną wynoszą
10,5 mg/m3 w Solcu-Zdroju
(26%) oraz 10,9 mg/m3
w Busku-Zdroju (27% poziomu określonego normą).
Średnie roczne wartości pyłu zawieszonego z pomiarów
automatycznych (WIOŚ) dotyczą pyłu zawieszonego
ogółem, gdzie norma dopuszczalna jest nieco wyższa
i
wynosi 75 mg/m3.
Stężenia średnioroczne dla tego rodzaju pyłu uzyskiwane
z dwóch stacji kształtują się w wysokości 62%
wartości dopuszczalnej w Chęcinach i 79% w Kielcach
przy ul. Zakładowej. W Sitkówce automatyczna stacja
pomiarów ciągłych Cementowni "Nowiny" S.A. i Zakładów
Przemysłu Wapienniczego "Trzuskawica" S.A. mierząca
pył zawieszony PM10, dowodzi o najwyższym zarejestrowanym
w województwie stężeniu średniorocznym wynoszącym
44,6 mg/m3, jednakże
nie przekraczającym obowiązującej normy (50mg/m3).
Stosunek średnich rocznych stężeń głównych zanieczyszczeń
powietrza do wartości dopuszczalnych Da według
pomiarów z 1999 roku obrazuje rys.
34.
Oceniając wyniki badań uzyskane w postaci stężeń
średniorocznych pyłu zawieszonego
w 1999 r. w odniesieniu do danych z lat poprzednich
stwierdza się, że tylko na 7 stanowiskach stężenia
te są niższe niż w 1998 r. Analizując dane z dłuższego
okresu również nie wszędzie stwierdzić można jednoznaczne
tendencje spadkowe (tabela
25 i rys.33).
Niemniej na przestrzeni ostatnich kilku lat stężenia
średnioroczne stopniowo ulegają zmniejszeniu między
innymi w Kielcach przy ul. Jagiellońskiej - z
26,0 mg/m3 w 1996
r. do 20,0 mg/m3 w
1999 r., w Ostrowcu Świętokrzyskim na Osiedlu
Słonecznym - z 20,3 w 1995 r. do 14,0 mg/m3 w
1999 r. Pozytywne zmiany stężeń pyłu zawieszonego
utrzymują się także (od 1996) w Ożarowie na Osiedlu
Słoneczne Wzgórze.
Natomiast na pozostałych stanowiskach pomiarowych
zlokalizowanych w rejonie oddziaływania Cementowni
"Ożarów" S.A. korzystne zmiany zarysowują się
mniej wyraźnie chociaż na każdym ze stanowisk
stężenia te są zdecydowanie niższe w 1999 r. w
porównaniu do lat 1995/96. Na obszarach ochrony
uzdrowiskowej znaczące zmniejszenie wartości stężeń
pyłu zawieszonego wystąpiło w 1998 roku i nadal
stężenia te pozostają na zadowalającym poziomie.
Stężenia 24-godzinne
Najwyższe stężenia 24-godzinne pyłu zawieszonego
rejestrowane są w pomiarach automatycznych prowadzonych
na terenach o intensywnym wpływie przemysłu, co
dotyczy: Sitkówki-Nowin, Chęcin oraz ul. Zakładowej
w Kielcach. Wartości tych stężeń, na wyżej wymienionych
obszarach, są dość wysokie, lecz nie wykraczające
poza normę (w granicach 85-95% dopuszczalnego
poziomu). W rejonie Ożarowa, gdzie prowadzone
są pomiary reflektometryczne, stężenia dobowe
osiągają wartości do 61% normy.
Najniższe stężenia 24-godz., wyrażone najniższymi
wartościami normowanego percentyla S98 w skali
roku (tabela
24), notowane są na terenach osiedli mieszkaniowych
w miastach oraz na obszarach ochrony uzdrowiskowej.
Czasowa zmienność zanieczyszczeń w ciągu roku
Stężenia głównych zanieczyszczeń powietrza charakteryzują
się wyraźną zmiennością w ciągu roku, szczególnie
widoczną w odniesieniu do dwutlenku siarki i pyłu
(rys.
35). Wiąże się ona z panującymi warunkami
klimatycznymi i znacznym udziałem energetycznego
spalania paliw w emisji zanieczyszczeń. Stężenia
dwutlenku azotu wykazują mniejsze zróżnicowanie
w okresie roku co wynika ze znaczącego udziału
w emisji tego zanieczyszczenia źródeł mobilnych,
szczególnie na terenach miejskich. W okresie zimowym,
zwłaszcza w najchłodniejszych miesiącach roku,
następuje bardzo wyraźny wzrost stężeń dwutlenku
siarki i pyłu z tym jednak, że na terenach przemysłowych
różnice sezonowe w stężeniach pyłu zawieszonego,
zwłaszcza z pomiarów opartych na metodach wagowych
zacierają się.
Przeciętnie stężenia SO2, w miesiącach zimowych
(przede wszystkim ze stanowisk w miastach) są
około czterokrotnie wyższe niż w okresie letnim.
Tak wyraźne zwiększenie stężeń w sezonie grzewczym
w rejonach zabudowy mieszkaniowej świadczy o potrzebie
dalszego ograniczania emisji z procesów spalania
paliw stałych szczególnie z małych, uciążliwych
źródeł sektora komunalno-bytowego.
Przebieg stężeń 24-godzinnych w ciągu roku na
przykładzie dwóch stacji pomiarowych przedstawiono
graficznie na rys.
35. Rejestrowane stężenia średnie dobowe w
poszczególnych dniach zdarzają się wyższe od wartości
dopuszczalnych (np. w Chęcinach - pył), przy czym
maksymalne stężenia 24-godzinne (tabela
24) nie decydują o przekroczeniu wartości
średniodobowych w roku, wyrażanych wartością percentyla
98, tzn. wartością stężenia nie przekraczanego
przez 98% wyników pomiarów dobowych w serii rocznej
(S98). W praktyce oznacza to, że przekroczenie
normy występuje, gdy więcej niż 2% wyników dobowych
w ciągu roku osiąga wartości wyższe od D24 (dopuszczalnej
normy stężeń 24-godzinnych).
|
|
