CZĘŚĆ I. CHARAKTERYSTYKA WOJEWÓDZTWA

4. Warunki klimatyczne

W województwie świętokrzyskim poszczególne składniki klimatu: temperatura powietrza, opady atmosferyczne, wiatry, usłonecznienie, zachmurzenie, wykazują dość duże zróżnicowanie, wynikające głównie ze wzniesienia nad poziom morza i morfologii terenu. Różnice pomiędzy temperaturami maksymalnymi i minimalnymi są znaczne. Skrajne temperatury powietrza na stacji Kielce-Suków (260 m n.p.m.) w latach 1981-1999 to maksimum wynoszące 36,2o i minimum- 33,9oC, co daje amplitudę skrajnych temperatur 70,1oC. Średnia temperatura dla stacji Kielce-Suków w latach 1996-1999 wynosiła kolejno: 6,3, 7,1, 7,8 i 8,3o C przy średniej z wielolecia (1981-1990) wynoszącej 7,4oC. Porównując średnią temperaturę w Kielcach z 1999 roku ze średnią z dziesięciolecia 1981-1990 zauważa się, że rok ten był nieco cieplejszy (rys.4.).
Na stacji Sandomierz średnia miesięczna temperatura zarówno 1998 r. jak i 1999 r. była jeszcze wyższa niż w Kielcach i wynosiła 8,2 i 9,0o C (dane te zawarto w tabeli 1). Liczba dni z mrozem waha się w granicach 50 - 60 w ciągu roku, z wyjątkiem obszaru ujściowego Nidy do Wisły, gdzie spada poniżej 50. Średnia ilość dni z przymrozkami wynosi 110 - 130, tylko we wschodniej części Niecki Nidziańskiej spada poniżej 110.
Najwyższą temperaturę roczną powietrza wykazują Niecka Nidziańska i Kotlina Sandomierska oraz zachodnia część województwa przylegająca bezpośrednio do Pilicy, a najniższą Góry Świętokrzyskie (Święty Krzyż; 5,2°C). W styczniu znaczna część województwa objęta jest izotermą -4°C; wyjątek stanowi cieplejszy południowo-wschodni obszar województwa przylegający bezpośrednio do Wisły. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, którego temperatura powietrza w 1999 r. wynosiła: w Kielcach 19,6oC oraz w Sandomierzu 20,1oC.

Roczne sumy opadów w województwie (na podstawie średnich z wielolecia) wynoszą około 600 mm i są uzależnione głównie od wysokości oraz rzeźby oraz ekspozycji terenu. Najwięcej opadów w roku występuje w głównym paśmie Gór Świętokrzyskich - Łysogórach. Najmniej opadów przypada na wschodnią część obszaru Niecki Nidziańskiej i Kotlinę Sandomierską. Najobfitsze opady przypadają na lipiec (rzadziej na czerwiec), w tym rekordowo wysokie opady, wynikiem których była powódź wystąpiły w województwie i całym kraju w lipcu 1997 r.(na stacji Kielce 198 mm). Najmniejsze opady notowane są w miesiącach zimowych (w 1999 r. w styczniu, grudniu). W roku 1999 najbardziej obfitym w opady miesiącem był czerwiec, w którym zanotowano 178 mm w Kielcach i 165 mm opadów w Sandomierzu. Liczba dni z opadem waha się od 150 do 170 w roku, chociaż bywają lata o większej liczbie dni z opadem. Porównanie średnich miesięcznych temperatur i sum opadów w poszczególnych miesiącach w 1999 r. ze średnią z lata 1981-1990 na stacji synoptycznej w Kielcach przedstawiono na rys. 4 i rys. 5.

Na terenie województwa świętokrzyskiego przeważają wiatry zachodnie (o średniej prędkości ok. 3 m/s) i północno-zachodnie, rzadziej występują wiatry wschodnie. Najrzadziej spotykane są wiatry północne i północno-wschodnie oraz południowe. Roczne róże wiatru dla Kielce i Sandomierza przedstawia rysunek 6.
Średnie usłonecznienie trwa od 5 do 6 godzin dziennie; największe obserwuje się na terenie Niecki Nidziańskiej i w okolicach Sandomierza, a najmniejsze na Wyżynie Kieleckiej. Średnie roczne zachmurzenie na stacji Kielce-Suków wynosiło: 5,4 w 1998 r. i 5,5 w 1999 r. przy średnim rocznym zachmurzeniu w Polsce wynoszącym 5,3 w 1998 r. (w oktantach: od 0 - niebo bez chmur, do 8 - niebo całkowicie pokryte chmurami).

Góry Świętokrzyskie wykazują specyficzne cechy klimatu, a ich odrębność klimatyczna zaznacza się przede wszystkim w stosunkach termiczno-opadowych, co wynika z ich wysokości bezwzględnej, większej od obszarów otaczających oraz urozmaiconej rzeźby terenu. Region ten charakteryzujący się ostrzejszym klimatem i bardzo zróżnicowanymi opadami (od 650 mm do 800 mm) nazwany został "Krainą Świętokrzyską" (Okołowicz). Ostrzejszy klimat na tle terenów sąsiednich przejawia się tu między innymi: średnią roczną temperaturą powietrza (5,5oC do 7,0o) zwiększoną liczbą dni przymrozkowych (130-140), zwiększoną liczbą dni z szatą śnieżną (90-100) i dłuższym potencjalnym okresem zalegania pokrywy śnieżnej (130-140 dni).