1.3. Gospodarowanie odpadami

     Obowiązująca od 1 października 2001 roku ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) określa sposoby postępowania z odpadami, które w efekcie mają spowodować ograniczenie ich ilości oraz zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko. Osiągnięcie nakreślonego prawem celu wiąże się z realizacją działań, które sprecyzowane zostały w art. 5-7 ustawy. Sprowadzają się one do: zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ich ilości, zapewnienia odzysku odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec oraz do unieszkodliwienia odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec i których nie udało się poddać odzyskowi.
     Z wytworzonej w 2002 r. ilości 1658,1 tys. Mg odpadów zaliczanych do poszczególnych grup wykorzystano 65,5%, unieszkodliwiono w inny sposób niż przez składowanie - 1,6%, czasowo gromadzono na terenie zakładów z przeznaczeniem do późniejszego wykorzystania bądź unieszkodliwienia - 5,2%, a na składowiska odpadów przemysłowych lub komunalnych przekazano - 27,7%. Z ogólnej masy powstałych odpadów 0,2%, tj. 2,6 tys. Mg stanowiły odpady niebezpieczne, z których 37,6% - wykorzystano, 55,4% - unieszkodliwiono, 6,4% - tymczasowo gromadzono, natomiast 0,6% przekazano na składowiska. Udział odpadów niebezpiecznych w odpadach pochodzenia przemysłowego wyniósł:
     - 0,16% w wytworzonych,
     - 0,09 % w wykorzystanych,
     - 5,53% w unieszkodliwionych,
     - 0,19% w czasowo gromadzonych,
     - ok. 0,003% w składowanych.
     Gospodarkę odpadami, w tym niebezpiecznymi w województwie w latach 2001-2002 przedstawiono w tabeli 65.
     W porównaniu do poprzedniego roku sprawozdawczego, nieco odmiennie przedstawia się bilans odpadów. I tak biorąc pod uwagę odpady ogółem, o około 5% zwiększyło się ich wykorzystanie, natomiast unieszkodliwianie zmniejszyło się o około 1%, a unieszkodliwianie poprzez składowanie o około 6%. W przypadku odpadów niebezpiecznych wykorzystanie się zwiększyło nawet o około 14% kosztem w mniejszym zakresie stosowanego unieszkodliwienia i składowania.
     Największą ilość odpadów pochodzenia przemysłowego przekazano do wykorzystania w powiatach: staszowskim (44% wszystkich wykorzystanych odpadów w województwie), ostrowieckim (18%), m. Kielc (16%), starachowickim (4%), kazimierskim, opatowskim i włoszczowskim (po około 3% w każdym). Tylko około 9% odpadów wykorzystano w pozostałych 7 powiatach. W wymienionych powiatach, o wysokim stopniu wykorzystania odpadów decydowały zakłady:

• w powiecie staszowskim - Elektrownia im. T. Kościuszki w Połańcu,
• w powiecie ostrowieckim - Zakłady Ostrowieckie Huta Ostrowiec S.A. i Cukrownia „Częstocice”,
• w m. Kielce - Kieleckie Kopalnie Surowców Mineralnych,
• w powiecie starachowickim - Constar S.A. w Starachowicach,
• w powiecie kazimierskim - Cukrownia „Łubna” w Kazimierzy Wlk.,
• w powiecie opatowskim - Cukrownia „Włostów” S.A. we Włostowie,
• w powiecie włoszczowskim - Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska oraz Zakład Stolarki Budowlanej „Stolbud” S.A. we Włoszczowie.

     Bilans odpadów, w tym niebezpiecznych, dla poszczególnych grup odpadów według danych z 2002 roku przedstawia tabela 66 i rys. 36.
     W przypadku odpadów niebezpiecznych, wyniki analizy gospodarki odpadami w powiatach przedstawiają się następująco: największe ilości z tych odpadów wykorzystywane są przez m. Kielce (37% wszystkich wykorzystywanych w województwie) i powiaty: ostrowiecki (14%), staszowski (13%) oraz starachowicki, kielecki, skarżyski (po 8% każdy). Pozostałe osiem powiatów województwa wykorzystało około 12% powstałych odpadów.
     Około 50% wszystkich wykorzystanych odpadów niebezpiecznych pochodzi z NSK ISKRA w Kielcach (28%), Elektrowni im. T. Kościuszki w Połańcu (10%), ZOTOR S.J. T. Jagodziński, R. Minkina, M. Gajewska oraz Zakładów Ostrowieckich Huta Ostrowiec S.A. w Ostrowcu Św. (po 6%).

     Odzysk, wykorzystanie odpadów
     Odzyskiem są działania polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, a także prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, przy czym działania te nie mogą stwarzać zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska. Polegają one między innymi na:
     - wykorzystaniu jako paliwa lub innego środka wytwarzania energii,
     - powtórnej rafinacji oleju lub innych sposobach ponownego wykorzystania oleju,
     - rozprowadzaniu na powierzchni ziemi, w celu nawożenia lub ulepszania gleby lub rekultywacji gleby i ziemi.
     Z wytworzonych w 2002 roku 1658,1 tys. Mg odpadów, wykorzystanych zostało 1085,6 tys. Mg, co stanowi 65,5%. Większość z nich znajduje ponowne zastosowanie przede wszystkim w przemyśle i rolnictwie. Wykorzystaniu (72% w stosunku do ilości wytworzonej) podlegają powstające w największych ilościach odpady nieorganiczne z procesów termicznych (grupa 10), w tym z elektrowni i wielu zakładów energetyki cieplnej. Mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych są zagospodarowywane w ok. 66%, znajdując zastosowanie głównie w budownictwie drogowym i produkcji materiałów budowlanych. Pyły z elektrofiltrów Elektrowni w Połańcu poprzez instalację do pneumatycznego ich odbioru i stację załadowczą przekazywane są odbiorcom (przemysł cementowy i górnictwo) w 100% ilości wytworzonej. Do tej grupy odpadów należą także odpady z hutnictwa żelaza i stali, podlegające w około 83% zagospodarowaniu. W wyniku ich przerobu, następuje odzysk frakcji metalowych stanowiących wkład do produkcji hutniczej oraz innych frakcji zagospodarowywanych między innymi w celach budowlanych.
     Inną grupą odpadów powstających masowo i wykorzystywanych w dużych ilościach (w 39%) są odpady z wydobycia i przeróbki surowców mineralnych (grupa 01). Jednym z kierunków zagospodarowania tych odpadów jest produkcja nawozów mineralnych. Ponadto odpady te wykorzystywane są do produkcji wyrobów kamionkowych, budowy dróg, a także niwelacji terenów, budowy osadników i rekultywacji nieczynnych wyrobisk.
     Odpady z przemysłu rolno-spożywczego (grupa 02), wykorzystywane są w 75% wytworzonej masy, w tym wysłodki z cukrowni zagospodarowywane są w 100% na paszę. Należące do tej samej grupy odpady z przemysłu mleczarskiego wykorzystywane są w 99%.
     W całości są wykorzystywane, powstające w mniejszych ilościach, odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej (grupa 03). W znacznej mierze (99%) wykorzystaniu podlegają odpady z kształtowania oraz fizycznej i chemicznej obróbki metali i tworzyw sztucznych (grupa 12). Podobnie, prawie w całości (99%) wykorzystywane są, głównie w przemyśle hutniczym, odpady z toczenia i piłowania żelaza i jego stopów, a także odpady spawalnicze i inne odpady żelaza i metali nieżelaznych. Wykorzystaniu podlegają także znaczne ilości (90%) odpadów opakowaniowych: sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne (grupa 15) oraz (88%) odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych i drogowych (grupa 17).
     Około 48% odpadów z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i do celów przemysłowych (grupa 19), wykorzystuje się między innymi do: rekultywacji i nawożenia użytków rolnych - osady z oczyszczalni ścieków lub poprzez recykling, regenerację - odpady z mechanicznej obróbki odpadów tj. papier, tektura, metale żelazne i nieżelazne, tworzywa sztuczne, szkło oraz drewno.
     W mniejszym zakresie w stosunku do ilości wytworzonej, wykorzystywane są odpady niebezpieczne. Powstające w dużych ilościach oleje odpadowe (z grupy 13), przetwarzane są ponownie w 70%. Są to odpadowe oleje hydrauliczne, silnikowe, przekładniowe i smarowe oraz płyny hamulcowe, które za pośrednictwem firm zajmujących się skupem tych odpadów, przekazywane są do Rafinerii Nafty „Jedlicze” lub Rafinerii Nafty „Jasło” S.A. w celu regeneracji polegającej na usunięciu zanieczyszczeń nierozpuszczalnych w oleju i pozyskaniu z nich surowców petrochemicznych, które mogą być użyte do produkcji nowych olejów smarowych lub np. lekkich olejów opałowych.
     Odpady niebezpieczne z grupy 16, w tym: zużyte lub nie nadające się do użytkowania pojazdy, odpady z demontażu, przeglądu i konserwacji pojazdów wykorzystane zostały prawie w 34%. Baterie i akumulatory ołowiowe, bądź niklowo-kadmowe poddawano całościowej utylizacji polegającej na odzyskaniu ołowiu, polipropylenu z obudowy i utylizacji elektrolitu.
     W niewielkich ilościach wytworzone, a prawie całkowicie wykorzystane (97%) zostały odpady z rozpuszczalników organicznych, chłodziw i propelentów (grupa 14), a w szczególności inne rozpuszczalniki i mieszaniny rozpuszczalników.
     Odczynniki fotograficzne, roztwory utrwalaczy i wywoływaczy (grupa 09) zawierające w swoim składzie azotan srebra, pochodzące głównie z zakładu DS Smith Poland S.A. w Kielcach, Fabryki Kotłów SEFAKO w Sędziszowie, a także z pracowni rentgenowskich szpitali oraz Zakładów Opieki Zdrowotnej, chociaż wytwarzane w niewielkich ilościach, wykorzystywane były w 70-90% przez Przedsiębiorstwo Odzysku Srebra METILEX SC w Sieborowicach, Przedsiębiorstwo UNITEK SC w Kalwarii Zebrzydowskiej, oraz Spółdzielnię Pracy Agro-Film w Tarnowie.

     Unieszkodliwianie odpadów
     Odpady, których nie można było wykorzystać, poddawane są procesom unieszkodliwiania polegającym na przekształcaniu biologicznym, fizycznym lub chemicznym w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska. Unieszkodliwianiu poddaje się te odpady, z których uprzednio wysegregowano odpady nadające się do odzysku.
     Z wytworzonych w 2002 roku 1658,1 tys. Mg odpadów, unieszkodliwionych zostało 26 tys. Mg, co stanowi 1,6%. W mniejszym zakresie niż w 2001 roku, odpady poddawano procesom unieszkodliwiania, co powodowane było większym ich wykorzystaniem.
     Najwięcej (17,4 tys. Mg) unieszkodliwiono odpadów z grupy 19, czyli pochodzących z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych, co stanowi 30,2% odpadów tej grupy. Były to przede wszystkim roztwory i szlamy z regeneracji wymienników jonitowych powstałe w ZPW „Trzuskawica” w Sitkówce i w Świętokrzyskim Centrum Onkologii w Kielcach. Odpad ten wytworzony przez Zakład „Trzuskawica” został rozcieńczony wodą kopalnianą i odprowadzony do zbiornika wody technologicznej, natomiast ze ŚCO przekazano na Oczyszczalnię Ścieków w Sitkówce.
     W mniejszych ilościach wytworzone, a prawie całkowicie (98%) unieszkodliwione zostały odpady (grupa 06) z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej. Osady z zakładowej oczyszczalni ścieków Kopalni Wapienia Morawica S.A. Morawica k/Kielc stanowią 98% wytworzonych odpadów w tej grupie i są unieszkodliwiane na Oczyszczalni Ścieków w Brzezinach, w gminie Morawica.
     Odpady (grupa 11) z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów w 87% zostały poddane unieszkodliwianiu.
     Gospodarka odpadami niebezpiecznymi wymaga odrębnej analizy. Odpady z działalności służb medycznych i weterynaryjnych (grupa 18) zostały unieszkodliwione w 100% wytworzonych. Odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej, pochodzące z 21 szpitali i innych placówek służby zdrowia w ilości 0,9 tys. Mg zostały unieszkodliwione poprzez termiczne przekształcenie. Najwięcej (47%) tego rodzaju odpadów, przekazano do firmy EKO ABC w Bełchatowie, specjalizującej się unieszkodliwianiem odpadów medycznych i przeterminowanych leków. Ponad 24% tych odpadów unieszkodliwiono w Spalarni Odpadów Medycznych w Skarżysku-Kamiennej, w Staszowie lub w Starachowicach wyposażonych w wysokosprawne urządzenia do redukcji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych, które oprócz odpadów własnych utylizują również odpady przyjęte z innych jednostek ochrony zdrowia, zlokalizowanych na terenie województwa świętokrzyskiego. Pozostałą część unieszkodliwiono w takich firmach jak: KOBOST S.C. w Woli Rzędzińskiej k/Tarnowa i EKO TOP Sp. z o.o. w Rzeszowie, bądź spalono w miejscach powstania odpadu - w spalarkach na terenie szpitali.
     Innym rodzajem odpadów niebezpiecznych unieszkodliwionych w ilości 0,2 tys. Mg, (21,8%) są odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe oraz odpady z odwadniania olejów w separatorach z grupy 13. Oleje smarowe przekazano do Raf Ekologia Sp. z o.o. w Jedliczu i do Eko Plus Przedsiębiorstwa Wykorzystania i Unieszkodliwiania Odpadów w Wieliczce. Szlamy z odwadniania olejów w separatorach poddano procesom unieszkodliwienia w takich firmach jak: Separator Serwice w Piasecznie i AWAS Polska Sp. z o.o. w Warszawie.
     Odpadowe emulsje z obróbki metali zaliczane do grupy 12, unieszkodliwione w ilości 0,1 tys. Mg (37,5%), przekazane zostały do: Lubelskiej Agencji Ochrony Środowiska w Lublinie i Przedsiębiorstwa Usług Wodno-Kanalizacyjnych w Warszawie.
     Odbiorcami unieszkodliwianych w ilości 0,2 tys. Mg odpadów z grupy 16, w zależności od ich rodzaju, były między innymi: Zakłady Górniczo-Hutnicze „Orzeł Biały” w Bytomiu, Bater Pol w Świętochłowicach, Sinoma w Krakowie, Adam Pol S.C. w Ostrowcu Świętokrzyskim (baterie i akumulatory) oraz ABBA-EKOMED Sp. z o.o. w Toruniu i UTIMER Sp. z o.o. w Warszawie (lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć).
     W dużym zakresie (53-100% ilości wytworzonej), unieszkodliwiane były odpady niebezpieczne wytwarzane w mniejszych ilościach, które ze względu na swój skład chemiczny nie mogły być przekazane do wykorzystania. I tak:

• odpady zawierające inne metale ciężkie (grupa 06) odbierała od producenta (Firmy Zdobienia Kryształów „SYLMA” w Podmaleńcu k/Staszowa) Huta Szkła Gospodarczego w Zawierciu oraz zużyty węgiel aktywny wytworzony w KZChiS „Siarkopol” w Grzybowie odebrał Zakład Doświadczalny Produkcji Węgli Aktywnych w Dąbrowie,

• osady i szlamy z fosforowania (grupa 11) oraz odpady farb i lakierów zawierające rozpuszczalniki (grupa 08) wytwarzane przez ISPOL Sp. z o.o. w Kielcach przekazywano do Międzywojewódzkiej Stacji Unieszkodliwiania Ścieków Pogalwanicznych EKOGAL w Kutnie,

• odpady materiałów budowlanych zawierających azbest, zaliczane do grupy 17, w około 53% unieszkodliwiono przekazując ten odpad do EKOCHEM-EKOSERWIS w Łodzi i ABBA-EKOMED Sp. z o.o. w Toruniu.

     Czasowe gromadzenie odpadów
     W określonych warunkach i czasie, wytwórcy odpadów tymczasowo magazynują na swoim terenie te odpady, które przeznaczone są do wykorzystania lub unieszkodliwienia w późniejszym terminie. Zdarza się często, że odpady z braku możliwości znalezienia właściwego odbiorcy, gromadzone są przez czas dłuższy niż zakładano. W roku 2002 ilość odpadów czasowo magazynowanych na terenach zakładów stanowiła 5,2% ilości wytworzonej. W największych ilościach (71,5 tys. Mg) gromadzono w ten sposób odpady pochodzące z przetwórstwa żywności ( grupa 02), w tym z przemysłu cukrowniczego (99,7%) i przemysłu mleczarskiego, które następnie w całości wykorzystywano do rekultywacji terenu lub jako nawóz uzupełniający do alkalizowania gleb (osady z oczyszczania i mycia buraków oraz wapno defekacyjne). Inne odpady z tej grupy, takie jak melasa sprzedawano do zakładów przemysłu spożywczego i spirytusowego. W niewielkiej ilości, w stosunku do ilości wytworzonej (około 0,6%), czasowemu gromadzeniu podlegały odpady z grupy 10 tj. z elektrowni i zakładów energetycznego spalania, odpady z hutnictwa żelaza i stali oraz odpady z odlewnictwa żelaza i metali nieżelaznych. Odpady powstające w oczyszczalniach komunalnych, z grupy 19, a w największych ilościach (3,8 tys. Mg) ustabilizowane komunalne osady ściekowe z oczyszczania ścieków komunalnych, podlegają leżakowaniu przez odpowiedni okres na poletkach osadczych bądź lagunach, po czym wykorzystywane są do rekultywacji i nawożenia użytków rolnych. W niewielkiej ilości wytworzone (47,9 Mg), a w znacznej ilości magazynowane tymczasowo (38,2%) są odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej (grupa 07).
     Przez pewien czas w roku gromadzone są także niektóre rodzaje odpadów niebezpiecznych (ponad 6% ilości wytworzonej). Są to przede wszystkim: baterie i akumulatory, zużyte lub nie nadające się do użytkowania pojazdy, odpady z demontażu, przeglądu i konserwacji pojazdów z grupy 16, odpadowe oleje hydrauliczne, silnikowe, przekładniowe i smarowe, oleje mineralne stosowane jako nośniki ciepła oraz odpady z odwadniania olejów w separatorach z grupy 13, zmieszane lub wysegregowane odpady z betonu, gruzu i innych materiałów zawierające substancje niebezpieczne, odpady materiałów budowlanych zawierających azbest z grupy 17, szlamy wodorotlenków metali oraz odpady zeszklone i z procesów zeszkliwiania z grupy 19. Odpady te przechowuje się w wydzielonych i zabezpieczonych miejscach na terenie zakładu, w odpowiednio do tego celu przystosowanych pojemnikach (silosy, beczki), a po zgromadzeniu odpowiedniej ilości przekazuje się do zakładów unieszkodliwiających bądź wykorzystujących tego rodzaju odpady.

     Składowanie odpadów
     Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. Nr 62 poz. 628), która w pewnym zakresie kontynuuje zapisy poprzedniej ustawy o odpadach, w postępowaniu z odpadami powinna być przestrzegana następująca hierarchia działań: zapobieganie powstawaniu odpadów, ograniczenie ilości i uciążliwości (szkodliwości) odpadów, odzysk (wykorzystywanie odpadów), unieszkodliwianie odpadów z wyłączeniem składowania i składowanie odpadów. Unieszkodliwianie odpadów poprzez ich deponowanie na składowiskach winno być działaniem ostatecznym, po wyczerpaniu wszelkich dopuszczalnych możliwości ich wykorzystania. Wszystkie składowiska niezależnie od rodzaju składowanych odpadów, są obiektami uciążliwymi dla otoczenia, a składowiska nie posiadające żadnych lub dostatecznych zabezpieczeń, stanowią potencjalne źródła zanieczyszczenia środowiska.
     Składowanie odpadów jest działaniem najmniej korzystnym w gospodarowaniu odpadami ze względu na możliwość skażenia środowiska, a także z uwagi na zajmowanie określonej przestrzeni. Dlatego też, bardzo istotna jest prawidłowa lokalizacja, odpowiednie zaprojektowanie i budowa składowisk, a następnie eksploatacja z zachowaniem reżimów gwarantujących spełnianie warunków bezpiecznego składowania.
     Jak wynika z danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Kielcach, w 2002 r. na składowiska trafiło 459,8 tys. Mg różnego rodzaju odpadów (z wyłączeniem odpadów komunalnych), co stanowi 28% ogółu odpadów wytworzonych w województwie. Do odpadów poprodukcyjnych składowanych w największych ilościach należą: odpady nieorganiczne z procesów termicznych (odpady paleniskowe) - 241 tys. Mg zdeponowanych na składowiskach, co stanowi 27% ogółu wytworzonych odpadów tej grupy. Są to przede wszystkim mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych (217 tys. Mg), głównie z Elektrowni w Połańcu (składowisko „Pióry”) i Elektrociepłowni w Kielcach (składowisko „Gruchawka”). Z tej grupy składowane są również odpady z hutnictwa żelaza i stali, a szczególnie odpady stałe z oczyszczania gazów odlotowych wytwarzane przez Zakłady Ostrowieckie Huta Ostrowiec S.A. (składowisko „Krzemionki”).
     Odpady z wydobywania i przerobu surowców mineralnych w ilości 194 tys. Mg złożono na hałdach i w stawach osadowych odpadów przeróbczych i kopalnianych, co odpowiada 61% masy odpadów tej grupy powstałych w roku. Największe roczne ilości (98 tys. Mg) tych odpadów, które są składowane pochodzi z Lafarge Kruszywa Sp. z o.o. Kopalnia Dolomitu Radkowice oraz Kopalni Wapienia Morawica S.A. w Morawicy w ilości (96 tys. Mg). Dane o ilości tego rodzaju odpadów podlegających składowaniu w roku 2002 nie uwzględniają informacji z Zakładów Przemysłu Wapienniczego „Trzuskawica” w Sitkówce. Masy ziemne i skalne z tego zakładu, zostały wyłączone ze sprawozdawczości o odpadach jako podlegające zagospodarowaniu zgodnie z „Projektem rekultywacji wyrobiska górniczego i zwałów mas ziemnych ZPW „Trzuskawica” oraz „Planem ogólnym zagospodarowania przestrzennego Gminy Sitkówka-Nowiny”.
     W około 43% składowane są okładziny piecowe i materiały ogniotrwałe z procesów metalurgicznych (grupa 16) wytwarzane przez Zakłady Ostrowieckie Huta Ostrowiec S.A. (składowisko „Krzemionki”). Do odpadów składowanych w około 70% należą odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie (grupa 20) powstające w wielu jednostkach objętych wojewódzką bazą danych.
     W niewielkiej ilości wytworzone, a prawie w całości (98%) poddane składowaniu zostały odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego (grupa 04).
     Wśród odpadów podlegających składowaniu, znajdują się także odpady zakwalifikowane do niebezpiecznych z uwagi na zawartość w ich składzie substancji, które mogą powodować poważne zagrożenie dla środowiska i zdrowia człowieka. W 2002 r. wywieziono na składowiska 15,8 Mg odpadów niebezpiecznych, co stanowi 0,6% tych odpadów ogółem wytworzonych. Najwięcej złożono materiałów konstrukcyjnych zawierających azbest (6,6 Mg) na składowisku odpadów przemysłowych w Zgierzu (woj. łódzkie). Ponadto na składowisku „Janik” w Ostrowcu Świętokrzyskim w ilości 5,2 Mg zdeponowano glebę i kamienie, zawierające substancje niebezpieczne. Pozostałą część odpadów niebezpiecznych złożono na składowisku odpadów przemysłowych w Poniatowej Wsi (woj. lubelskie), a mianowicie: sorbenty, materiały filtracyjne i ubrania ochronne zawierające substancje niebezpieczne (2,3 Mg), odpady zawierające ropę naftową lub jej produkty (1 Mg) oraz glebę i kamienie, zanieczyszczoną substancjami niebezpiecznymi.
     Wszystkie odpady przeznaczone do składowania, a są to w większości odpady inne niż niebezpieczne, gromadzone są przede wszystkim na składowiskach będących własnością wytwórców odpadów.
     Na składowiskach odpadów przemysłowych, zajmujących powierzchnię 163,2 ha, w roku 2002 złożono 226,8 tys. Mg odpadów, co stanowi ok. 50% wszystkich odpadów składowanych. Od początku eksploatacji tych obiektów, na koniec roku sprawozdawczego, łączne nagromadzono 16 872,1 tys. Mg odpadów, a największy w tym udział (83%) ma składowisko „Pióry”, eksploatowane przez Elektrownię w Połańcu.
     Do 30 czerwca 2002 roku zarządzający składowiskami odpadów byli zobowiązani, decyzjami organów ochrony środowiska (Wojewody Świętokrzyskiego lub starostów) wydawanymi na podstawie art. 33 ust. 1 Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085 z późn. zm.), do sporządzenia przeglądów ekologicznych użytkowanych obiektów. Nie wydano takiej decyzji dla składowiska „Adamówka” Kopalni Siarki Grzybów w Rzędowie. Dla pozostałych składowisk odpadów przemysłowych przeglądy ekologiczne zostały opracowane prawidłowo, z wyjątkiem składowiska Zakładów Metalowych „Mesko” S.A. w Skarżysku-Kamiennej, którym zwrócono przegląd do uzupełnienia. Z przeglądów ekologicznych składowisk w „Mikołajowie” KiZChS „Siarkopol” w Grzybowie i „Leszcze” ZPG „Dolina Nidy” S.A. w Leszczach wynika, że spełniają one wymogi przepisów ochrony środowiska. Dla dwóch składowisk „Gruchawka” Elektrociepłowni Kielce i „Skarżysko-Kamienna” Energetyki Cieplnej miasta Skarżysko -Kam. wydano decyzje zobowiązujące zarządzających do ograniczania oddziaływania obiektów na środowisko. Zarządzający składowiskiem „Skowronno” otrzymał decyzję nakazującą zamknięcie tego obiektu w terminie do 31 grudnia 2007 r. Zgodnie ze stanowiskiem wojewody, zarządzający składowiskiem w „Krzemionkach” również zostanie zobowiązany do zamknięcia obiektu ze względu na brak możliwości dostosowania jego funkcjonowania do wymogów przepisów o odpadach.
     Zgodnie z wymogiem art. 38 Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085 z późn. zm.) decyzje zatwierdzające instrukcje eksploatacji wydane zostały dla następujących składowisk: „Gruchawka” (Elektrociepłowni Kielce), „Skarżysko-Kamienna” (Energetyki Cieplnej miasta Skarżyska-Kam.), „Skowronno” (Zakładów Przetwórstwa Owoców i Warzyw „Gomar” Zakładu w Pińczowie), „Pióry” i „Tursko” (Elektrowni Połaniec), „Mikołajów” (KiZChS „Siarkopol” w Grzybowie) oraz „Leszcze” (Zakładów Przemysłu Gipsowego „Dolina Nidy” S.A. w Leszczach).
     Charakterystykę składowisk, z wyłączeniem składowisk przeznaczonych do przyjmowania odpadów skalnych i mineralnych (ze względu na ich specyfikę i ciągłą zmienność kwalifikacji tych obiektów jako składowisk odpadów lub miejsc gromadzenia surowców), przedstawiono w tabeli 67.