CZĘŚĆ III. ZASOBY ORAZ STAN CZYSTOŚCI WÓD

Podsumowanie

Na jakość wód powierzchniowych wpływają nie tylko ścieki komunalne i przemysłowe, ale także zanieczyszczenia obszarowe. Oddziaływanie tych źródeł doprowadziło w przeszłości do drastycznego pogorszenia jakości wód w województwie, a niektóre wskaźniki zanieczyszczeń wielokrotnie przekraczały dopuszczalne stężenia. W ostatnich latach osiągnięto znaczący postęp w ograniczaniu ładunków zanieczyszczeń oraz zmniejszeniu ogólnej ilości nie oczyszczonych ścieków odprowadzanych do wód powierzchniowych z punktowych źródeł.
Sprzyja temu rosnąca ilość oczyszczalni komunalnych i przemysłowych z zastosowaniem biologicznego oczyszczania ścieków. Większość badanych wskaźników zanieczyszczeń osiąga I klasę czystości, a wielokrotnie przekraczane przed laty stężenia biogenów i m. Coli, chociaż nadal w non, zbliżają się do normatywu III klasy czystości wód.
Jednak wobec obowiązujących kryteriów klasyfikacji czystości wód, w której o końcowym wyniku przesądza już jeden z oznaczanych około 50 wskaźników, ta znacząca poprawa nie może znaleźć pełnego odbicia w ich ogólnej ocenie.

W roku 1999 stan czystości rzek badanych w granicach województwa świętokrzyskiego był zbliżony do ocen ubiegłorocznych, z tendencją odcinkowej poprawy ich jakości, zwłaszcza pod względem bakteriologicznym. Badania kontrolne zbiorników zaporowych przeprowadzone w 1999 roku wykazały, że w porównaniu z rokiem 1998 w większości z nich jakość wód nie uległa zmianie. Wody o pozaklasowym stanie czystości w latach 1998 i 1999 stwierdzono w zbiornikach: Borków, Brody, Chańcza, Kielce, Pińczów, Rejów. W zbiornikach Suchedniów i Wojciechów utrzymywała się III klasa czystości wód. Pogorszenie w stosunku do roku ubiegłego z II klasy do III nastąpiło w zbiorniku Lubianka, a zdecydowana poprawa z III klasy do I tylko w zbiorniku Sielpia. Z analizy wyników badań wód podziemnych przeprowadzonych w 1999 roku wynika, że jakość wód użytkowych poziomów wodonośnych nie uległa istotnym zmianom w stosunku do lat ubiegłych.
Wodę wysokiej jakości - klasa Ib stwierdzono w 44%, średniej jakości - klasa II w 29%, niskiej jakości - klasa III w 27%, a pozaklasową - pk w 1% badanych punktów. Największe zagęszczenie punktów o niskiej jakości wody (klasa III, poza klasą) występuje w północno-zachodniej części województwa (rejon Końskich).

Skład chemiczny wód nie różni się od naturalnego dla naszej strefy klimatycznej i na ogół nie wykazuje szczególnie niekorzystnych zmian. Niemniej jednak przestrzenne rozmieszczenie typów chemicznych wody wykazuje cztery obszary zanieczyszczenia wód podziemnych siarczanami, w tym na dwóch obszarach są to niewątpliwie zanieczyszczenia pochodzenia antropogenicznego (rejony: Kielc i Końskich), a dwa pozostałe to: rejon związany z występowaniem na południu województwa gipsów wśród trzeciorzędowych niewodonośnych utworów zapadliska przedkarpackiego (pochodzenie geogeniczne) oraz obszar eksploatacji siarki w rejonie kopalń w Grzybowie i Osieku. W tym ostatnim rejonie, pochodzenie siarczanów jest wprawdzie geogeniczne, lecz na proces ich migracji w wodach podziemnych wpłynęła działalność górnicza. Inne zmiany chemizmu wód mają charakter punktowy i świadczą o geogenicznym pochodzeniu od lokalnych źródeł zanieczyszczeń.

Wymogi wód do picia i na potrzeby gospodarcze spełniają wody tylko w 50% punktów monitoringowych ujmujących poziomy wodonośne. W pozostałych 50% punktów występuje podwyższona zawartość niektórych składników, najczęściej żelaza i manganu pochodzenia geogenicznego. Największe zagęszczenie punktów z wodą wymagającą uzdatniania występuje w rejonie: Końskich, Skarżyska Kamiennej, Ostrowca Swiętokrzyskiego, Kielc i Jędrzejowa.
Znajomość rodzaju i zasięgu zmian jakości wód podziemnych posłuży do opracowania skutecznej strategii ochrony tych wód ważnej z tego względu, że w województwie świętokrzyskim są one podstawowym źródłem dla zaopatrzenia ludności, rolnictwa i przemysłu w wodę.