CZĘŚĆ VI. GLEBY

Zygmunt Kamiński

3. Jakość bonitacyjna gleb i kompleksy przydatności rolniczej

     Wśród gruntów ornych województwa największy udział wynoszący ok. 42% stanowią gleby średnio ciężkie (lessy, rędziny, mady, gliny). Około 36% powierzchni gruntów ornych stanowią gleby bardzo lekkie (piaski, mady). Udział gleb bardzo ciężkich (rędziny, mady, iły, gliny) wynosi ok. 11%. Dwa ostatnie rodzaje gleb, gleby lekkie (piaski, pyły, rędziny) zajmują ok. 7% powierzchni oraz gleby ciężkie (rędziny, mady, gliny) tylko ok. 4% powierzchni gruntów ornych. Poniżej przedstawiono procentowy udział gleb w poszczególnych klasach bonitacyjnych. Według szacunkowych obliczeń około 25,8% gruntów ornych stanowią gleby najlepsze (kl. I-IIIa) występujące głównie w gminach południowej i wschodniej części województwa. Duży udział gleb najlepszych występuje w powiatach: kazimierskim - 74,3%, sandomierskim - 69,8% i opatowskim - 53,7%. Około 41,3% stanowią gleby średniej jakości (kl. IIIb-IVb), które dominują w środkowej i częściowo północnej części województwa. Gleby słabe i najsłabsze (kl. V-VI) stanowią około 32,9%. Gleby te występują głównie w gminach północnej i środkowej części województwa. Największy udział gleb najsłabszych występuje w powiatach: koneckim - 73,1%, skarżyskim - 67,1% i włoszczowskim - 58,1%.
     Rozróżnia się następujące kompleksy przydatności rolniczej gruntów ornych, występujące w ramach poszczególnych jednostek administracyjnych:
     1. Gleby kompleksu pszennego bardzo dobrego, zaliczone do I i II klasy bonitacyjnej występują w gminach: Czarnocin, Złota, Opatowiec, Kazimierza Wielka, Waśniów, Skalbmierz, Opatów, Dwikozy, Lipnik, Obrazów, Ożarów, Samborzec, Wojciechowice, Klimontów. Potencjalna produkcyjność tych gleb jest bardzo wysoka, nadają się pod uprawę roślin o największych wymaganiach siedliskowych (pszenica, buraki cukrowe, warzywa).
     2. Gleby kompleksu pszennego dobrego, do którego zalicza się gleby klasy II, IIIa i IIIb występują głównie w gminach: Dwikozy, Klimontów, Lipnik, Sadowie, Samborzec, Działoszyce, Czarnocin, Skalbmierz. Dobór roślin uprawnych pokrywa się z doborem roślin w kompleksie 1.
     3. Gleby kompleksu pszennego wadliwego spotkać można na obszarach lessowych położonych na stokach o spadku powyżej 6% oraz na obszarach rędzinowych. Większe obszary gleb tego kompleksu występują w gminach: Działoszyce, Pińczów, Miedziana Góra, Sadowie, Iwaniska i Wilczyce. Ze względu na wrażliwość tych gleb na suszę dobór roślin jest ograniczony.
     4. Kompleks żytni bardzo dobry obejmuje gleby o wszechstronnej przydatności rolniczej. Większe obszary tego kompleksu występują w gminach Strawczyn, Bałtów i Gnojono. Kompleks ten w zależności od stopnia agrotechniki przydatny do uprawy niemalże wszystkich roślin, przy gospodarce ekstensywnej najlepsze plony uzyskuje się z produkcji ziemniaków i żyta.
     5. Gleby kompleksu żytniego dobrego spotyka się w północno-zachodniej części województwa oraz w rozproszeniu w różnych rejonach województwa. Większe obszary występują w gminach: Pierzchnica, Łopuszno, Suchedniów, Gnojno, Bałtów i Tarłów. W doborze roślin przeważa tu uprawa żyta i ziemniaków, a na wilgotniejszych glebach owies.
     6. Kompleks żytni słaby występuje na terenie całego województwa. Większość tych gleb jest sucha i możliwość intensyfikacji na drodze nawożenia jest ograniczona. Największe powierzchnie tego kompleksu można spotkać w gminach: Chęciny, Łopuszno, Radoszyce, Końskie, Brody, Moskorzew, Fałków, Radków, Gowarczów i Staszów. Dobór roślin w tym kompleksie jest zredukowany, uprawia się tutaj najczęściej żyto, seradelę, łubin i tytoń oraz owies.
     7. Kompleks żytni bardzo słaby obejmuje gleby ubogie w składniki pokarmowe i suche. Gleby tego typu występują w rozproszeniu na terenie całego województwa. Największe ich powierzchnie są w gminach: Krasocin, Daleszyce, Moskorzew, Secemin, Końskie, Chęciny, Małogoszcz, Fałków, Kluczewsko, Gowarczów, Piekoszów, Stąporków i Sitkówka. Zakres upraw na ogół zawęża się do żyta, łubinu i seradeli.
     8. Gleby kompleksu zbożowo pastewnego mocnego występują również na terenie całego województwa, ale najwięcej w gminach: Solec Zdrój, Masłów, Pacanów, Nowa Słupia, Tuczępy, Wiślica, Bieliny, Łubnice, Baćkowice, Połaniec, Rytwiany, Iwaniska i Staszów. Gleby tego kompleksu użytkuje się przemiennie jako użytki zielone i grunty orne.
     9. Kompleks zbożowo pastewny słaby występuje głównie w dolinach rzecznych i na obszarach piaszczystych. Gleby tego kompleksu najliczniej występują w gminach: Bliżyn, Radoszyce, Mniów, Stąporków, Oleśnica, Secemin, Kluczewsko, Fałków, Osiek, Staszów, Rytwiany i Połaniec. W doborze roślin przeważa tu żyto i ziemniaki.

<< poprzednia strona <<                  spis treści               >> następna strona >>