|
CZĘŚĆ III. POWIETRZE 3. Chemizm opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża W ramach programu Państwowego Monitoringu Środowiska, koordynowanego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, realizowany jest krajowy monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża. Ma on na celu określenie w skali kraju rozkładu ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych z mokrym opadem do podłoża w ujęciu przestrzennym i czasowym. Poprzez systematyczne badania składu fizykochemicznego opadów oraz równoległe obserwacje i pomiary parametrów meteorologicznych monitoring ten dostarcza informacji o obciążeniu gleb i wód powierzchniowych związkami zakwaszającymi, biogennymi i metalami ciężkimi deponowanymi z powietrza i tworzy podstawy do analiz istniejącego stanu. Jednostką nadzorującą, z ramienia GIOŚ, działalność systemu monitoringu chemizmu opadów jest Wrocławski Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, który opracował, zgodnie z wytycznymi, niniejsze dane za rok 2002. Sieć stacji składa się z 25 stacji pomiarowych chemizmu opadów i oparta jest na bazie istniejących na obszarze Polski sieci stacji synoptycznych IMGW, na których prowadzone są obserwacje i pomiary parametrów meteorologicznych mające istotny wpływ na chemizm opadów atmosferycznych w danym miejscu i czasie. Stacje zostały wytypowane na podstawie danych klimatycznych, które kwalifikują je jako charakterystyczne dla oceny obszarowego rozkładu zanieczyszczeń, a tym samym dostarczają danych pozwalających na wnioskowanie nie tylko w skali lokalnej, ale również dla większych obszarów. Na wszystkich stacjach zbierany jest w sposób ciągły opad atmosferyczny mokry (woda deszczowa) i analizowany w cyklach miesięcznych. Równolegle z poborem próbek opadu prowadzone są pomiary i obserwacje wysokości i rodzaju opadu, kierunku i prędkości wiatru oraz temperatury powietrza. Miesięczne próbki opadów analizowane są na zawartość związków kwasotwórczych, biogennych i metali (w tym metali ciężkich), tj. na zawartość chlorków, siarczanów, azotynów i azotanów, azotu amonowego, azotu ogólnego, fosforu ogólnego, potasu, sodu, wapnia, magnezu, cynku, miedzi, żelaza, ołowiu, kadmu, niklu, chromu i manganu. Kontrolowany jest też odczyn pH opadów oraz przewodność elektryczna właściwa. Analizy składu fizyko-chemicznego opadów wykonywane są przez akredytowane laboratoria Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska. Poszczególne Wojewódzkie Laboratoria analizują opady ze stacji położonych w danym województwie. W województwie świętokrzyskim analizy wykonywane są przez laboratorium WIOŚ w Kielcach. Na obszarze województwa świętokrzyskiego w 2002 roku w ramach krajowego monitoringu chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża analizowano wody opadowe przed kontaktem z podłożem na stacji położonej w Sandomierzu. Odczyn pH mieścił się w granicach od 3,37 do 7,30. W przypadku 63% próbek wartości te były niższe od wartości pH = 5,6, która oznacza naturalną kwasowość wód opadowych, wskazując tym samym na dużą zawartość w nich mocnych kwasów mineralnych. W porównaniu z rokiem ubiegłym zanotowano spadek ilości opadów z odczynem poniżej wartości pH 5,6 (kwaśnych deszczy) o 10%. Według pomiarów IMGW w 2002 roku suma opadów atmosferycznych w Sandomierzu wyniosła 488,4mm. Najwięcej opadów zarejestrowano w czerwcu, lipcu i październiku - łącznie 245mm. Najbardziej suchym miesiącem był grudzień - 9,9mm. W zależności od koncentracji danego wskaźnika, zanieczyszczenia w opadzie atmosferycznym oraz ilości opadu, wprowadzana jest odpowiednia wielkość depozytu zanieczyszczeń. Wielkości ładunków poszczególnych zanieczyszczeń wnoszone miesięcznie przez opady atmosferyczne w 2002 roku podano w tabeli 51. Zróżnicowanie pomiędzy najwyższymi i najniższymi miesięcznymi ładunkami substancji wynika przede wszystkim z decydującego wpływu ilości wody opadowej na wielkość ładunku docierającego do powierzchni ziemi. W miesiącach o małej ilości opadów wnoszone ładunki były znacząco mniejsze niż w miesiącach o dużej sumie opadów. Z opracowanych przez IMGW, na podstawie danych z całego kraju, map rozkładu przestrzennego wysokości opadów i stężeń substancji zawartych w opadach oraz wielkości ich na poszczególne tereny, analizować można obciążenie zanieczyszczeniami obszarów poszczególnych powiatów województwa. Największym ładunkiem badanych substancji został obciążony powiat skarżyski, z najwyższymi, w porównaniu do obciążenia pozostałych powiatów, ładunkami siarczanów, fosforu ogólnego, sodu, potasu i wapnia. Najniższe obciążenie powierzchniowe wystąpiło w powiecie Kielce z najniższym w stosunku do pozostałych powiatów obciążeniem ładunkami azotu ogólnego i chromu. Województwo świętokrzyskie w porównaniu z innymi województwami w Polsce pod względem obciążenia powierzchniowego substancjami wniesionymi przez opady atmosferyczne znajduje się na środkowych i niskich pozycjach. Na obszar województwa świętokrzyskiego w 2002 roku, wody opadowe wniosły zanieczyszczenia w ilości podanej w tabeli 52 pn. Roczne obciążenie powierzchniowe obszaru województwa świętokrzyskiego zanieczyszczeniami wniesionymi przez opady atmosferyczne w latach 1999 - 2002. Analizując
czteroletnie (1999 - 2002) wyniki badań monitoringowych chemizmu
opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża można
zauważyć tendencję spadkową dla większości substancji wprowadzanych
wraz z opadami. Przykładowo, wniesiony wraz z opadami w 2002 roku
ładunek siarczanów, w porównaniu do średniej czteroletniej, zmalał
o prawie 30%, chlorków o 6%, azotynów i azotanów o 28%, azotu amonowego
o 17%, azotu ogólnego o 24%, fosforu ogólnego o 45,5%, sodu o 26%,
potasu o 4%, wapnia i magnezu o prawie 20%.
|
||
