3. Eksploatacja kopalin mineralnych

Województwo świętokrzyskie charakteryzuje się dużym bogactwem i różnorodnością zasobów kopalin mineralnych.

Główne znaczenie gospodarcze posiadają tutaj eksploatowane dla wielu gałęzi przemysłu następujące kopaliny: wapienie, dolomity, margle, gipsy, siarka, piaskowce, w tym piaskowce kwarcytowe ogniotrwałe, gliny i iły kamionkowe oraz dla ceramiki budowlanej, a także kruszywo naturalne oraz piaski do cegły wapienno-piaskowej i do betonów komórkowych. Na granicy z województwem małopolskim eksploatowane jest również niewielkie złoże ropy naftowej "Pławowice".

Część z udokumentowanych złóż kopalin występujących na terenie województwa nie jest obecnie eksploatowanych: fosforyty, ziemia krzemionkowa, kalcyt, baryt, krzemienie, bentonity, ochra, piaski formierskie i szklarskie.

Ogółem na terenie województwa udokumentowane są 352 złoża kopalin o łącznych zasobach ponad 8,829 mld.ton. Eksploatacją objętych jest natomiast 79 złóż, a wielkość wydobycia wszystkich kopalin w 1997r. wynosiła 21,45 mln.ton.

W związku z nowym podziałem administracyjnym kraju do bazy zasobowej byłego województwa kieleckiego dołączonych zostało 71 złóż o zasobach 2,593 mld.ton, głównie skał węglanowych,siarki, i glin z zachodniej części byłego województwa tarnobrzeskiego.

Zasoby i wydobycie kopalin 
[Tabela]

Podstawowe znaczenie w przemyśle wydobywczym mają skały węglanowe (wapienie, dolomity, margle), których łączne zasoby w 116 złożach wynoszą prawie 82% zasobów wszystkich kopalin w województwie. Są one eksploatowane w 27 złożach, przede wszystkim na potrzeby przemysłu wapienniczego, cementowego oraz na kruszywa budowlane i drogowe, a także dla przemysłu hutniczego, spożywczego i chemicznego.

Niewystarczające jest wykorzystywanie skał węglanowych jako surowców blocznych. Obecnie są one eksploatowane tylko w 3 złożach na bloki do produkcji tzw. "marmurów świętokrzyskich".

Pozytywnym zjawiskiem w ostatnich latach jest natomiast powszechne wykorzystywanie odpadów z przeróbki skał węglanowych do produkcji nawozów wapniowo-magnezowych, co w znacznym stopniu ogranicza ich składowanie na zwałowiskach. W 1998r. udokumentowano również złoże wtórne kamienia wapiennego "Ostrówka" (zwał) o zasobach 7,612 mln.ton, które ZPW Miedzianka zamierza w najbliższym czasie eksploatować w celu odzysku z niego kruszywa wapiennego. Wykorzystanie pogórniczych odpadów węglanowych może jednak zostać znacznie ograniczone w przypadku zaprzestania dofinansowania z budżetu centralnego produkcji naturalnych nawozów wapniowych.

Podobnie do wielkości zasobów kształtuje się wydobycie kopalin węglanowych, które w 1997r. wynosiło 17,56 mln.ton i było większe o ponad 26% w stosunku do roku 1993 oraz o 5,6% w odniesieniu do roku 1996. Stanowiło ono prawie 81,9% wydobycia wszystkich kopalin w województwie.

Eksploatacja pozostałych kopalin, chociaż znacznie mniejsza pod względem wielkości wydobycia, ma również bardzo duże znaczenie dla gospodarki województwa i kraju. Dotyczy to zwłaszcza gipsów, siarki oraz ogniotrwałych piaskowców kwarcytowych, które podobnie jak skały węglanowe są charakterystyczne dla województwa świętokrzyskiego. Występuje tu bowiem znaczna baza zasobowa tych kopalin. Znaczenie ich podnosi fakt, że poza terenem województwa świętokrzyskiego gipsy są eksploatowane tylko w woj. dolnośląskim, a siarka w podkarpackim. kwarcyty ogniotrwałe są natomiast eksploatowane tylko w woj. świętokrzyskim. Pod względem wydobycia tych kopalin woj. świętokrzyskie zajmuje czołowe miesce w Polsce.

Procentowy udział zasobów i wydobycia głównych kopalin 
województwa świętokrzyskiego w krajowych zasobach i wydobyciu
[Tabela]

Wielkość wydobycia poszczególnych kopalin 
na przestrzeni ostatnich lat 
[Tabela]